سابقه و هدف: به دلیل محدودیت منابع آبی، از مجموع 165 میلیون هکتار از کل مساحت ایران فقط 8/7 میلیون هکتار برای کشت محصولات فاریاب مورد استفاده قرار میگیرد. افزایش روز افزون جمعیت و کمبود منابع آبی سبب توجه بیش از پیش به جمع آوری آب باران شده است. روش های جمعآوری آب باران برحسب شرایط آب و هوایی، توپوگرافی، جنس خاک، نفوذپذیری خاک سطحی و نوع محصولات کشاورزی متفاوت است. جمعآوری آب باران برای کشت درختان مثمر در بارندگی 200 تا 250 میلی متر در سال بکار بردهشده است و نتایج مناسبی به دست آمده است. همچنین جمع آوری آب باران سبب افزایش قدرت استقرار بذر گونه های مرتعی شده است. لذا جمع آوری آب باران می تواند به عنوان یک روش مناسب برای افزایش منابع آبی مورد نیاز در بخش منابع طبیعی و کشاورزی مورد توجه قرار گیرد. مهم ترین مرحله در بکارگیری سیستم های جمع آوری رواناب، مکان یابی عرصه های مناسب است. با شناسایی محل های مناسب برای این منظور صرفه جویی قابل ملاحظه ای در زمان و هزینه صورت می گیرد. هدف از انجام این پژوهش، تدوین چهار چوبی جهت مکان یابی عرصه های دارای توان استحصال رواناب است. مواد و روش ها: به منظور ارزیابی مکانی رواناب، در ابتدا از یک مدل مفهومی ارتباط بین بارندگی و پتانسیل رواناب استفاده شده است. با استفاده از این مدل، مقدار رواناب پتانسیل به دست آمد، سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل رستری در محیط نرم افزارARC GIS 9.3 نقشه رواناب پتانسیل تهیه گردید. درمرحله بعد اولویت بندی مناطق دارای پتانسیل جمع آوری رواناب بر اساس شاخص اقتصادی در هر زیرحوزه انجام شد. جهت ارزیابی اقتصادی از روش سود به هزینه استفاده شده است. می توان گفت ارزیابی مکانی انجام شده در این پژوهش با استفاده از بانک اطلاعاتی وسیعی انجام شده است. یافته ها: پژوهش حاضر نشان داد که جمع آوری آب باران می تواند به عنوان یک راه حل مناسب و اقتصادی برای بهره گیری هرچه بیشتر از آب باران مورد استفاده قرار گیرد. نتیجه گیری: این روش توانایی بهبود مدیریت منابع آبی در حوزه آبخیز گلبهار و حوزه های مشابه را دارد. روش ارائه شده در این مطالعه، سیستم اطلاعات جغرافیایی را به عنوان یک ابزار قدرتمند و مفید جهت تهیه، پردازش، تلفیق لایه ها و استخراج داده ها از لایه های تهیه شده و آنالیز و مدیریت داده های مکانی معرفی می نماید.
