داود اخضری

یکی از مهم ترین پیامدهای خشک سالی، کاهش مقدار پوشش گیاهی است. با کاهش پوشش گیاهی، شرایط محیطی برای بروز مشکلات مختلف نظیر فرسایش خاک، افزایش میزان رواناب سطحی و خطر بروز سیل فراهم می شود. بر این اساس، ارزیابی اثرات خشک سالی بر روی پوشش گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. از طرفی گردآوری اطلاعات در مورد تغییرات پیوسته پوشش گیاهی توسط روش های معمولی بسیار مشکل و پرهزینه است، در این حالت استفاده از داده های ماهواره ای امکان مطالعه گسترده پوشش گیاهی را فراهم می سازد. در این پژوهش شاخصی به نام نمایه تأثیر خشک سالی (IDI) استفاده شده است که بیانگر تأثیرات درازمدت شرایط اقلیمی منطقه مطالعاتی، بر وضعیت پوشش گیاهی آن منطقه است. نمایه IDI با تلفیق نقشه های بارندگی و دمای دشت (آمار 5 ایستگاه سینوپتیک موجود در داخل و خارج منطقه موردمطالعه، با مقیاس 19 ساله) و یک سری از داده های ماهواره ای سنجنده لندست TM و ETM+ برای تهیه نقشه ی پوشش گیاهی NDVI (مشتمل بر 4 تصویر در ماه مه و سال های 2007،2002،2000 و 2009 میلادی) محاسبه و سپس پهنه بندی شد. نتایج پژوهش نشان داد که سال 2002 دارای بیشترین مقدار IDI در بین سال های موردبررسی است. بیشتر بودن مقدار عددی این نمایه، نشان دهنده تأثیرپذیری بیشتر پوشش گیاهی منطقه موردمطالعه از پدیده خشک سالی ها و شرایط حاد محیطی است. همچنین در این پژوهش برای انتخاب بهترین شاخص ماهواره ای شوری از تصاویر ماهواره ای لندست 8 استفاده شد. به این منظور ابتدا با 77 نقطه اندازه گیری، نقشه های پراکنش سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم،EC و pH در منطقه موردمطالعه تهیه شد. سپس با استفاده از روش رگرسیون فضایی، همبستگی بین نقشه های تولیدشده با 10 شاخص به دست آمده از تصاویر ماهواره ای لندست موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بهترین شاخص برای آشکارسازی عناصر اندازه گیری شده خاک در منطقه موردمطالعه، شاخص NDSI با 88/0 = است. با بررسی روند شاخص NDSI و شاخص خشک سسالی VDIدر سال های مورد برسی مشخص شد که خشک سالی بر روی میزان شوری منطقه نیز تأثیرگذار است.