مرکز محله های بومی شهر همدان که به فضای چمن شهرت دارند؛ به عنوان یک فضای محلی در طی قرون متمادی نه تنها جایگاه و اهمیت خود را از دست نداده اند، بلکه نقش تاریخی ارزشمندتری پیدا کرده اند و با دیدگاه های مختلف قابل ارزش گذاری می باشند. در فرهنگ اسلامی نیز جوانب مختلف هماهنگی ساختار مرکز محله های بومی شهر همدان با قوانین تشیع مشهود است. چگونگی التزام مرکز محله های بومی همدان به ده قانون اجتهاد اسلامی: عقل ابزار اجتهاد، ثبوت اصول، تفریع جزئیات، نسبیت اجتهاد، جامعیت قوانین، توجه به ساحت انسان، توجه به اولویت ها، هماهنگی با قوانین حاکمه، آزادی در برخی حوزه ها، احکام خمسه و احکام ثانویه مهم ترین سؤال پژوهش پیش رو است. مرکز-محله های بومی شهر همدان واجد ساختار کالبدی همگون می باشند و ساختار به کاررفته در مرکز محله های بومی همدان در تطابق با احکام عملی اجتهاد در تشیع است فرضیه پژوهش است و هدف پژوهش کشف احکام عملی معماری و شهرسازی اسلامی در محله با معرفی الگویی برجسته از مصادیق تجلی قوانین تشیع در معماری و شهرسازی اسلامی ایران است. راهبرد این پژوهش تاریخی تفسیری است و سامانه پژوهش بررسی رابطه تطبیقی قوانین اجتهاد اسلامی با قوانین طراحی مرکز محله است. درنهایت الگوی ساختاری به کار رفته در مرکز محله های بومی شهر همدان به عنوان مصداق معماری شیعی معرفی می گردد. این الگوی محله محور ارائه دهنده احکام عملی معماری و شهرسازی اسلامی و راهکارهای طراحی شهرهای جدیدالاحداث با الگوی ایرانی-اسلامی مانند شهر حورا در حومه همدان است.
