در سالهای اخیر، کنترل و مدیریت جنگل براساس تنوّع زیستی و موضوعات اقتصادی و اجتماعی و رابطه آن با توسعه پایدار بسیار مورد توجّه قرار گرفته است. هدف از نوشتار پیش رو ارزیابی و مقایسه پایداری منابع دو ذخیرهگاه جنگلی دره سماق و بنه ازناوله ملایر در استان همدان است. در این بررسی برای تعیین و اولویتبندی شاخصهای مدیریت پایدار جنگل در سطح محلّی از روش ترکیبی، شامل روش ارزیابی سلسلهمراتبی و شاخصهای پایداری دستورالعمل نشریه 505 سازمان جنگلها و مراتع کشور استفاده شده است که تنوّع زیستی به دلیل امتیاز کم در هردو ذخیرهگاه و بهترتیب تدابیر حقوقی و ساختار تشکیلات، کارکردهای اقتصادی و اجتماعی، کارکردهای تولید جنگل، گستره منابع جنگلی، کارکردهای حفاظتی با کمترین امتیاز بیشترین تأثیر را در ناپایداری دو ذخیرهگاه جنگلی دارند. ذخیرهگاه دره سماق با وزن نهایی 571/0 نسبت به ذخیرهگاه بنه ازناوله با وزن نهایی 428/0 بهدلیل تنوّع زیستی و غنای گونه بهتر، پایداری نسبی بیشتری دارد؛ بهطوریکه ذخیرهگاه دره سماق با امتیاز 51 دارای پایداری متوسّط است و ازناوله با 31 امتیاز در وضعیّت ناپایداری قرار دارد. با توجّه به تفاوت و امتیاز بیشتر شاخصهای گستره منابع جنگلی، تنوّع زیستی، سلامتی و شادابی، کارکردهای حفاظتی، کارکردهای اقتصادی و اجتماعی، ذخیرهگاه جنگلی دره سماق نسبت به ذخیرهگاه بنه ازناوله، از پایداری بهتری برخوردار است. شاخصها نشاندهنده اهمّیت مشارکت مردم محلّی در مدیریت پایدار هردو ذخیرهگاه است. بهطوریکه عدم پذیرش اجتماعی، از مهمترین دلایل ناموفّقبودن طرحها و برنامههای احیای جنگل است. تلفیق تکنیک مدل سلسلهمراتبی و شاخص های ارزیابی پایداری جنگل میتواند ابزار مناسبی بهمنظور مدیریت پایدار جنگل باشد
