دو گونه گیاهی آفتاب پرست Heliotropium noeanum)) و فانوس آبی (Trichodesma incanum) متعلق به تیره گل گاوزبان (Boraginaceae) هستند. تیره گل گاوزبان شامل 130 جنس و 2300 گونه در جهان است و در مناطق مدیترانه ای و حاره ای انتشار دارد. این تیره در فلور ایران 41 جنس و حدود 218 گونه دارد. دو گونه مزبور بصورت خودرو در استان همدان رشد می کنند. در طب سنتی خواص درمانی برای گونه H. noeanum ذکر شده است و گونه T. incanum دارای مصارف دارویی و خوراکی است. این دو گیاه از نظر کاریولوژی، آناتومی و بیوشیمی تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته اند. این پژوهش با هدف بررسی بیوسیستماتیکی، اکوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو گونه H. noeanum و T. incanum در استان همدان انجام گرفت. به این منظور دو گونه مزبور از روستای ورکانه همدان جمع آوری شد. بررسی های عدد پایه کروموزومی، آناتومیکی از جمله: عدد کروموزومی، نوع روزنه، نوع و تعداد لایه های پارانشیمی مزوفیل در برگ، نوع کرک و لایه های کلانشیمی ساقه و ویژگی های بیوشیمیایی از قبیل: میزان رنگیزه های فتوسنتزی، فنل، کربوهیدرات، پروتئین کل انجام گرفت. بعلاوه pH و EC خاک مناطق جمع آوری نمونه ها نیز بررسی شد. بررسی های کروموزومی نشان داد که گونه H. noeanum با عدد کرموزومی (18=x2=n2) دیپلوئید است. در ساقه گونه H. noeanum آوند آبکش حاوی کانال های رزینی مشاهده شد. در برگ های این گونه کرک های غیر غده ای با انتهای فنجانی، مزوفیل ساختار ساب بیفشیال و دارای کریستال های اگزالات کلسیم مشاهده گردید. این گونه دارای محتوای پروتئینی و کربوهیدرات های ذخیره ای بالایی بود که به ترتیب حدود 9/6 و 5/4 درصد از وزن برگ را تشکیل می دادند که نشان دهنده مغذی بودن این گیاه برای مصارف خوارکی علاوه بر خواص دارویی می باشد. بذر گونه T. incanum دارای خواب مکانیکی بودند. برش عرضی ساقه گونه T. incanum به شکل ستاره ای مشاهده گردید و دارای سلولهای پارانشیمی بزرگ و گوشه دار بود. مغز ساقه نیز ستاره ای بود. در برگ گونه T. incanum روزنه نوع آنموسایتیک وجود داشت. EC خاک این گونه 5/0 دسی زیمنس بود که گیاه در پاسخ به این شرایط جهت حفظ فشار اسمزی دارای محتوای بسیار بالای کربوهیدرات های محلول با مقدار 21/85 میلی گرم بر گرم بود.
