زهرا وارسته خانلری

سابقه و هدف: بررسی پارامترهای بیولوژیکی کیفیت خاک به منظور ارزیابی مدیریت زمین و پایداری سیستم های کشاورزی مورد استفاده، بسیار مفید است. برای این منظور ویژگی های بیولوژیکی کیفی خاک که به کشت و کار حساس هستند مورد اندازه گیری و ارزیابی قرار می گیرند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تغییرات بیولوژیک کیفیت خاک جنگلی پس از تبدیل به شالیزار، تعیین حساس ترین این پارامترها به آشفتگی یک اکوسیستم و ایجاد حداقل مجموعه داده از این پارامتر ها با استفاده از روش تجزیه عامل ها بود. مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش ایستگاه تحقیقاتی صنوبر در استان گیلان انتخاب شد. نمونههای خاک از دو 80 سانتی متر) - 60 و 100 -80 ،40-60 ،20-40 ،0- کاربری جنگل طبیعی و شالیزار مجاور آنها در 5 عمق ( 20 برداشت گردید. دادههای این پژوهش به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. فاکتورهای مورد بررسی شامل نوع کاربری اراضی در دو سطح و عمق خاک در پنج سطح 5 عدد که با لحاظ نمودن تعداد ×2= بود که در سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. بنابراین تعداد تیمارهای آزمایش 10 تکرارها در مجموع 30 واحد آزمایشی، جامعه آماری آزمایش را تشکیل داد. در نمونه ها تنفس میکروبی، درصد معدنی شدن کربن، کربن زیست توده میکروبی، کسر میکروبی و ضریب متابولیکی اندازه گیری و شاخص حساسیت برای هر ویژگی محاسبه گردید. مقایسه میانگین پارامترها با آزمون دانکن و تجزیه عاملی به روش تجزیه به مؤلفه های اصلی انجام گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد با تغییر کاربری اراضی از جنگل بکر به شالیزار به طور میانگین در کل خاکرخ نسبت معدنی شدن کربن ( 28 درصد) و ضریب (کسر) متابولیکی ( 21 درصد) افزایش یافت. در حالی که وزن زیست توده میکروبی ( 61 درصد)، تنفس میکروبی ( 39 درصد) و تنفس پایه ( 49 درصد) کاهش یافت. شاخص حساسیت(SI)نشان داد که در بین پارامترهای بیولوژیکی، زیست توده میکروبی در مقایسه با سایر پارامترها به تغییرکاربری اراضی حساستر بود. استفاده از تجزیه وتحلیل مؤلفه های اصلی(PCA)در این مطالعه نشان داد که دو عاملتقریباً بیش از 70 درصد واریانس را در مقادیر زیست توده میکروبی و درصد معدنی شدن کربن و بیش از 60 درصد واریانس را در مقادیر معدنی شدن کربن، تنفس پایه و کسر (ضریب) متابولیکی توجیه کرد. این پارامترها بیش ترین