استفاده از حیاط مرکزی الگویی بسیار قدیمی در ساخت و ساز بوده است که در دوره های قدیم در مسکن سنتی بسیار پرتکرار بوده و از عناصر مهم جهت ارتباط دهی و ساماندهی فضاها و همچنین ارتباط مستقیم با طبیعت را فراهم می کرده است که به طور قابل ملاحظه ای در شهر های مختلف ایران مورد استفاده پر تکرار قرار می گرفته است. با وجود حیاط مرکزی فضاهای مختلف در اطراف آن شکل و ساماندهی می شدند که باعث تشکیل و به وجود آمدن دو فضای عمومی و خصوصی می شدند که در اینجا کامل بحث محرمیت را پوشش می دهد. علاوه بر این موضوع، تناسبات حیاط مرکزی نقشی پررنگ در تعیین میزان انرژی تابشی جذب شده در سطوح مختلف حیاط دارد. بر این اساس شناخت الگوی بهینه حیاط مرکزی در مناطق مختلف کشور نیازمند اطلاعات جدید در میزان سایه اندازی الگو های مختلف حیاط با تناسبات مختلف است. برای رسیدن به این هدف، در این مقاله تلاش شده تناسبات مختلف حیاط در مسکن سنتی یزد شناسایی و سپس میزان سایه دریافتی سطوح مختلف حیاط در الگوهای مختلف مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. در این مقاله با استفاده از برداشت های میدانی جهت انجام این تحقیق، نمونه های مختلف حیاط از خانه های سنتی یزد انتخاب و تعیین شده که با استفاده از شبیه سازی سه بعدی الگوها، سایه ایجاد شده از ابعاد مختلف بر روی سطوح مختلف در ماه های گوناگون سال اندازه گیری شده است. با مقایسه میزان سایه حاصل از هر نمونه با جداول نیاز اقلیمی شهر یزد، بهترین نمونه از نظر مواقع نیاز به سایه و آفتاب معرفی شده است. بهره بردن از این الگوی بهینه باعث افزایش سایه بر سطوح حیاط، کاهش بار سرمایشی ساختمان، کاهش دمای جداره ها و افزایش آسایش ساکنین می شود.
