علیرضا ایلدرمی

حوضه آبخیز سد کردستان با مساحت 15/120کیلومتر مربع ­در شمال­شرقی شهرستان سقز واقع شده است­. هدف از این تحقیق تحلیل فعالیت زمین­ساخت حوضه و­ ارتباط­ ­گسل­ها با خطر زمین­لغزش با استفاده از مدل ارزش اطلاعاتی است­. ابتدا منطقه با استفاده از نرم­افزار ArcHydro به 15زیرحوضه تقسیم و شاخص­های مورفوتکتونیکی شامل گرادیان طولی رودخانه (SL)­، عدم تقارن حوضه زهکشی ((AF، هیپسومتریک (­­Hi)­، تقارن توپوگرافی عرضی (T) و نسبت شکل حوضه (­Bs­) محاسبه و نتایج ارزیابی آن­ها با شاخص زمین­ساخت فعال (IAT) بررسی شد­. جهت ارزیابی ارتباط گسل­ها با خطر زمین­لغزش ابتدا نقشه گسل­ها و نقشه­های عوامل موثر بر لغزش با پردازش تصاویر ماهواره­ای سنجنده لندست 8 و نرم­افزار ­ENVI تهیه و با مشاهدات میدانی بررسی شد­. سپس با استفاده از مدل ارزش اطلاعاتی نقشه خطر زمین­لغزش­ حوضه تهیه و با نقشه گسل­ها تلفیق و ارتباط بین گسل­ها و خطر زمین­لغزش در محیط ArcGIS. 10.3 بررسی شد. نتایج محاسبه شاخص­های زمین­ساخت فعال نسبی نشان می­دهد که 77/77 درصد حوضه­ از نظر تکتونیکی در کلاس فعال و در مدل ارزش اطلاعاتی 55/55 در­صد وقوع لغزش­ها در محدوده خطر ناپایداری زیاد قرار دارد­. ضرایب فاصله از گسل در هر دو مدل مثبت و بیشترین لغزش­ها در فاصله کمتر از ­1000متری رخ داده­ و به علت تکتونیک فعال ارتباط معناداری­ بین گسل­ها و مناطق با خطر لغزش بالا در حوضه وجود دارد­. نتایج نشان داد که مدل ارزش اطلاعاتی­ از عملکرد بهتری برای پهنه­بندی خطر زمین­لغزش برخوردار است­. به طور­کلی تنوع لیتولوژی، توپوگرافی­، گسل­های سراسری و محلی فراوان و وضعیت اقلیمی را می­توان از مهم­ترین عوامل موثر در رخداد و پراکنش لغزش­های حوضه ذکر نمود.