علیرضا ایلدرمی

یک حوزه آبخیز کاربری اراضی به عنوان یکی از مؤلفه های مؤثر بر پاسخ های هیدرولوژیک حوضه می تواند نقشی به سزا و قابل توجهی بر چرخه هیدرولوژی و در نتیجه منابع آب حوضه ایفا کند، از این رو شناخت آثار تغییر کاربری اراضی بر پاسخ های هیدرولوژی حوضه راه گشای تعیین استراتژی مناسب در توسعه پایدار منابع آب و رسیدن به یک الگوی مدیریت صحیح حوضه های آبخیز می باشد. هدف از این تحقیق بررسی اثرات هیدرولوژی تغییر کاربری اراضی در طی 25 سال اخیر در حوضه یلفان می باشد. جهت شبیه سازی بار معلق حوضه در این مطالعه از مدل SWAT (2009) استفاده و بدین منظور داده های هواشناسی و نقشه-های رقومی کاربری اراضی و خاک و مدل رقومی ارتفاع منطقه تحقیق تهیه گردید. پس از واسنجی(سال 2002 تا 2007) و صحت سنجی (سال 2008 تا2010) مدل، به منظور ارزیابی تاثیر کاربری اراضی بر بار معلق حوضه، نقشه های کاربری های اراضی سال 1989 و 2013 به مدل معرفی و مدل اجرا گردید. نتایج تحقیق نشان دهنده تأثیرات قابل توجه تغییر کاربری اراضی روی بار معلق حوضه است، به طوری که تغییر در کاربری اراضی از سال 1989 تا 2013 منجر به افزایش مقدار بار معلق در حدود 11 درصد، رواناب سطحی 17درصد و کاهش سطح آب های زیرزمینی در حدود 16 درصدشده است. همچنین نتایج ارزیابی شاخص های NS، R2، P-factor و R-factor که به ترتیب برای دوره واسنجی 54/0، 60/0، 48/0 و 3/2 و برای دوره اعتبارسنجی57/0، 65/0، 42/0 و2/3 به دست آمد، بیانگر این موضوع می باشدکه مدل از قابلیت بسیار خوبی برای شبیه سازی رسوب حوضه برخوردار می باشد.