چکیده: روش پژوهش تاریخی یکی از اشکال عمده پژوهش تربیتی است که برای پاسخگویی به مسائل تربیتی معطوف به گذشته، به منظور درک بهتری از نهادها، عملکردها، روندها و مسائل کنونی تعلیم و تربیت، و ارائه توصیه هایی برای بهبود آینده بکار گرفته می شود. پژوهشگر تاریخی، رخدادهای گذشته را با اتکا به شواهد و مدارک معتبر از قبل موجود، و از طریق یک فرایند جستجوی نظام مند مورد تبیین و تفسیر قرار می دهد. این روش پژوهشی مهم را می توان یکی از حوزه های مغفول در قلمرو علوم تربیتی قلمداد کرد، چرا که با وجود اهمیت و ضرورت بکارگیری این روش ارزشمند در پاسخگویی به بسیاری از مسائل تربیتی، هنوز آنچنان که باید، جایگاه شایسته خود را در میان پژوهش های تربیتی پیدا نکرده است. به نظر می رسد که در کنار دشواری انجام این پژوهش و عوامل دیگر، ناشناخته بودن این روش و چگونگی بکارگیری آن در عمل، از عوامل اساسی عدم بهره گیری شایسته از قابلیت های آن باشد. در همین راستا، هدف اساسی مطالعه حاضر آن است که ضمن معرفی روش پژوهش تاریخی، چگونگی بکارگیری آن در عمل و برجسته نمودن قابلیت های آن در حل مسائل تربیتی، پژوهشگران تربیتی را به بهره گیری موثر از این روش پژوهش ارزشمند ترغیب نماید. به همین منظور، ماهیت پژوهش تاریخی، محدوده آن (موضوعی، روایتی، زندگینامه ای و خودزندگینامه ای) و چگونگی بکارگیری عملی آن به بیانی ساده و راهنما گونه مورد بحث قرار گرفته است.
