امین ترنجیان

مقدمه: یکی از راه های مقابله با کم آبی در نواحی خشک و نیمه خشک، حفظ رطوبت خاک و افزایش قابلیت نگهداری آب در خاک است. کاربرد خاکی کود دامی و زئولیت معدنی به عنوان روشی ساده و ارزان برای حفظ رطوبت خاک در نواحی خشک و نیمه خشک و خاک های سبک مطرح است. زئولیت ها گروهی از کانی های آلومینوسیلیکاتی با ساختمان متخلخل هستند که در طبیعت یافت شده یا به صورت صنعتی ساخته می شوند. این کانی ها به دلیل داشتن تخلخل بالا و ساختار کریستالی می توانند تا بیش از 60 درصد وزنی خود آب را جذب کرده و به تدریج آن را در اختیار گیاه قرار دهند. استفاده از زئولیت ها در تعدادی از گیاهان علفی نتایج خوبی به همراه داشته، اما مطالعه چندانی روی گونه های درختی صورت گرفته است. روش کار: به منظور بررسی تأثیر کود گوسفندی و زئولیت طبیعی بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی انگور بیدانه سفید در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در تاکستان دانشگاه ملایر، همدان طی سال های 1401 و 1402 اجرا شد. در این تاکستان، تاک ها با فواصل 2×5 متر در ردیف های شرقی-غربی و سیستم جوی-پشته ای کاشته شده و به صورت پرگولا تربیت شده اند. قبل از اجرای آزمایش ، از خاک تاکستان (اعماق 30-0 و 60-30 سانتیمتری)، زئولیت طبیعی و کود گوسفندی مورد استفاده نمونه تهیه شده و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها در آزمایشگاه تعیین گردید. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح آبیاری (7 روز و 21 روز یکبار) و چهار سطح اصلاح کننده ها (شاهد، 12 کیلوگرم زئولیت، 15 کیلوگرم کود گوسفندی، ترکیب 12 کیلوگرم زئولیت و 15 کیلوگرم کود گوسفندی) بود. مواد اصلاح کننده خاک در اواخر زمستان به کار برده شدند. برای این منظور، مواد افزودنی کاملاً با خاک مخلوط شده و در کانالی به عرض و عمق 40 ساتیمتر در امتداد ردیف تاک ها قرار داده شدند. داده های به دست آمده به کمک نرم افزار SAS-9.4 تجزیه آماری شده و مقایسه میانگین اثر تیمارها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. نتایج: نتایج نشان داد که کاهش آبیاری به کاهش محتوای کلروفیل، محتوای نسبی آب، پتانسیل آب نیمروز، محتوای پروتئین محلول و غلظت عناصر معدنی برگ منجر شد. همچنین، کاهش آبیاری به افزایش نشت الکترولیت، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، محتوای پرولین، کربوهیدرات ها، فنول کل، مالون دی آلدهید و پر