بهناز عطائیان

یکی از مؤثرترین راه‌های کاهش کربن جو و مقابله با تغییرات اقلیمی، ترسیب کربن در خاک و زیست‌تودۀ گیاهی است. ظرفیت ترسیب و نگهداشت کربن در پوشش گیاهی و خاک، ضمن وابستگی به نوع کاربری اراضی، تا حد زیادی بستگی به نوع گونۀ گیاهی دارد. اراضی دیم سهم زیادی در میانگین بالای فرسایش خاک کشور، تخریب زمین و انتشار کربن دارند. هدف از این تحقیق، ارزیابی میزان ترسیب کربن خاک در تاکستان‌های انگور دیم در مقایسه با سایر کاربری‌های طبیعی اراضی شهرستان سپیدان و همچنین بررسی و بهبود دقت داده‌های برآوردی کربن خاک حاصل از منابع ماهواره‌ای و پایگاه‌های جهانی مانند SoilGrids در این منطقه است. به‌منظور انجام این مطالعه، از هر نوع کاربری، تعداد ۵۰ نمونه خاک برداشت شد. سپس برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه‌گیری شد و نقشه‌های شیب، جهت و ارتفاع منطقه ترسیم شد. درنهایت، میزان کربن آلی خاک با استفاده از روش کوره‌ تعیین گردید. داده‌های میزان ترسیب کربن خاک ازطریق سایت Soil Grids و نرم‌افزار Google Earth Engine به‌صورت نقشه‌های موضوعی ارائه گردید. یافته‌ها نشان داد که مساحت کاربری‌های مختلف مراتع، جنگل‌ها، کشاورزی، باغات و تاکستان‌ها به‌ترتیب 144532، 66516، 64486، 8550 و 3156 هکتار است. نتایج همچنین نشان داد که بیشترین میزان کربن در خاک مناطق مرتعی ذخیره‌ شده است و بعد از آن خاک کشاورزی، جنگل‌ها و تاکستان‌ها به‌ترتیب با 6/451، 6/432، 418 و 9/319 تن کربن در هکتار مقدار ذخیرۀ کربن کمتری را به خود اختصاص داده‌اند. بااین‌حال انگور دیم ضمن حفاظت از اراضی شیب‌دار و دیم نقش مهمی در ترسیب کربن منطقه دارد.