بهناز عطائیان

کربن آلی یکی از مولفه های اصلی در ارزیابی کیفیت خاک محسوب می گردد. آگاهی از تغییرات میزان ذخیره کربن آلی خاک در اثر فرآیندهای مختلف در درک نقش این فرآیندها در چرخه جهانی آن ها و در نتیجه کاهش اثرات گازهای گلخانه ای اهمیت زیادی دارد. تغییرات ذخیره کربن آلی در اثر تغییرات کاربری اراضی، خشکسالی و فرسایش محسوس می باشد. از آنجا که اندازه گیری کربن آلی مستلزم زمان و هزینه زیادی است، برآورد غیر مستقیم کربن آلی در اکوسیستم های مرتعی می تواند به مدیریت و پایش مراتع بویژه در شرایط بحرانی کمک شایانی بنماید. مطالعه حاضر به منظور بررسی میزان کربن آلی خاک تحت تاثیر تخریب پوشش گیاهی در مراتع و با توجه به نمونه برداری زمینی و مقایسه برآوردهای میدانی با شاخص های پوشش گیاهی مستخرج از تصاویر ماهواره ای انجام شد. به این منظور میزان کربن آلی و چند پارامتر دیگر از خصوصیات خاک از جمله pH و EC در 63 نقطه در دو واحد کاری مراتع آسیب پذیر و بحرانی در حوزه دشت قهاوند اندازه گیری شد. سپس تصویر ماهواره ای لندست 8 به تاریخ 28/2/95 مقارن با زمان نمونه برداری زمینی مورد مطالعه قرار گرفت و نه شاخص پوشش گیاهی و روشنایی NDVI، RVI، SAVI، MSAVI، TSAVI، OSAVI، WDVI، NDBI، BI، متناظر با 63 نقطه نمونه برداری محاسبه گردید. متوسط میزان کربن آلی خاک در منطقه ای که تخریب پوشش گیاهی بیشتر بوده (منطقه بحرانی) با میزان 95 هزار و610 کیلو گرم در هکتار و در منطقه ای که پوشش گیاهی مراتع کمتر تخریب شده است (منطقه آسیب پذیر) 137 هزار و600 کیلو گرم در هکتار بدست آمد. بنابر این نتیجه گیری می شود، با توجه به سوابق موجود از دشت قهاوند و منطقه مورد مطالعه تخریب پوشش گیاهی مراتع موجب هدر رفت کربن آلی خاک و پیرو آن کاهش سطح تولیدات و کیفیت خاک در اراضی مرتعی شده است. همچنین میان هشت شاخص گیاهی و روشنایی محاسبه شده با کربن آلی خاک در دو منطقه نیز همبستگی بالایی وجود دارد. این نتایج بیانگر امکان استفاده از شاخص های گیاهی مستخرج از تصاویر لندست 8 در پایش و مطالعه دشت قهاوند می باشد.