چکیده مراتع کوهستانی بهترین زیستگاه های طبیعی، برای حفاظت از تنوع زیستی محسوب می شوند. بنابراین شناخت و آگاهی از روابط درونی این اکوسیستم برای مدیریت پایدار آنها ضروری است. در این تحقیق ویژگی های رویشگاهی دو گونه Acantholimon oliganthum Boiss و Acantholimon olivieri (Jaub. et Spach) در مراتع کوهستانی زاگرس در منطقه حفاظت شده لشگردر استان همدان مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این منظور در منطقه مورد مطالعه سه طبقه ارتفاعی (2300-2100، 2500-2300 و 2500 متر به بالا) و سه کلاس شیب (30-20%، 50-30% و >50) و چهار جهت اصلی (شمال، شرق، جنوب و غرب) و در مجموع، 36 واحد کاری مشخص گردید. اندازه پلات با توجه به نوع و نحوه پراکنش گونه های گیاهی به روش سطح حداقل، 2 متر مربع و تعداد پلات در هر واحد کاری نیز 10 عدد (در مجموع، 360 پلات) تعیین شد. در هر واحد کاری 3 پروفیل به عمق 30 سانتیمتر (در مجموع، 108 پروفیل)، حفر گردید و یک نمونه خاک ترکیبی از هر کدام برداشت شد و اندازه گیری فاکتورها در آزمایشگاه انجام شد. نمونه برداری پوشش گیاهی و حاک به روش سیستماتیک- تصادفی انجام شد. برای بررسی ارتباط عوامل خاکی و پستی و بلندی با درصد پوشش و تراکم گونه های آکانتولیمون به ترتیب از آنالیز چند متغیره تجزیه به مؤلفه های اصلی در CANOCO و XLSTAT استفاده شد. نتایج نشان داد که در همه طبقات ارتفاعی و شیب و جهت گونه A. olivieri نسبت به گونه A. oliganthum درصد پوشش و تراکم بیشتری دارد. دامنه شرقی، ارتفاع میانی و شیب میانی تقریبا حداکثر پوشش و تراکم هر دو گونه را به خود اختصاص داده اند. اثر متقابل عوامل توپوگرافی روی درصد پوشش گونه ها نسبت به تراکم معنی دار بوده است. در بین عوامل خاکی نیز عمق خاک، درصد سنگریزه عمقی، مواد آلی، رس و اسیدیته بیشترین تاثیر را بر تفکیک رویشگاه گونه های مورد مطالعه و درصد پوشش و تراکم آنها داشتند. محموعه این عوامل به حضور این گونه ها در نقاطی منجر شده است که باعث بهبود شرایط اکولوژیکی رویشگاه های منطقه و پایداری اکوسیستم شده است.
