بختیار فتاحی

کپه کاری از ضرورت های اصلاح مراتع در بخش عمده ای از مراتع نیمه خشک و معتدل است که در بسیاری از موارد موفقیت چندانی نداشته است. بهبود رشد و استقرار گیاهان در این عملیات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بدین منظور بهره گیری از رابطه هم زیستی گیاهان با قارچ های مایکوریزا آربوسکولار یکی از روش های بسیار موثر در تامین نیاز غذایی گیاه و کاهش تنش های محیطی نظیر تنش خشکی است. به منظور بررسی تاثیر قارچ مایکوریزا بر مؤلفه های رشدی و عناصر مغذی گیاه Bromus tomentellus این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ملایر انجام شد. آزمایش بصورت تصادفی و با 3 تیمار تلقیح با Rhizophagus intraradices و Funneliformis mosseae و عدم تلقیح (شاهد) و 30 تکرار در هر تیمار انجام شد. عوامل مورفولوژیک مورد بررسی در گیاه شامل درصد جوانه زنی، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، طول ریشه و ساقه و درصد زنده مانی بود. علاوه بر میزان عناصر غذایی در گیاه شامل فسفر، نیتروژن، پتاسیم، آهن، منگنز، روی، مس و منیزیم اندازه گیری و سپس مقدار پروتئین و کربن تعیین شد. نتایج آزمایشات نشان داد که اگرچه تلقیح با قارچ مایکوریزا دارای اثر مثبت و افزایشی بر روی فاکتورهای مورد مطالعه بوده است اما قارچ R. intraradices نسبت به قارچ F. mosseae اثر افزایشی بیشتر و معنی داری بر فاکتورها داشت. به طوری که در مورد بسیاری از فاکتورها این میزان بیش از 3-2 برابر تیمار شاهد بود. در بین مولفه های رشد، ارتفاع ساقه (51 درصد)، جوانه زنی (41 درصد) و زنده مانی (45 درصد) بیشترین و طول ریشه کمترین افزایش را در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. در حالیکه وزن خشک اندام های هوایی نیز در تیمار R. intraradices افزایش معنی داری نشان داد. در بین عناصر و ترکیبات مغذی در گیاه، نیتروژن (54 درصد)، فسفر (24 درصد) و پروتئین (55 درصد) بیشترین افزایش را نشان دادند. در این بین عنصر کربن در تیمار قارچ R. intraradices همانند فسفر افزایش معنی داری داشت (24 درصد) اما در تیمار F. mosseae نسبت به سایر عناصر کمترین افزایش (77/6 درصد) را داشت. بر اساس نتایج این تحقیق توصیه می شود که بمنظور بهبود و افزایش عملکرد گونه های کاشته شده در عملیات احیا و اصلاح مراتع از قارچ R. intraradices استفاده شود.