بختیار فتاحی

چکیده: سابقه و هدف: پوشش گیاهی حاشیه رودخانه جزو پایدارترین پوشش روزمینی است که منبع غذایی مناسب برای دام هاست. با توجه به تخریب اکوسیستم حاشیه رودخانه و چرای بیش از حد دام از این بوم سازگان، مطالعه بانک بذر خاک به منظور شناسایی ظرفیت آن در جهت احیا پوشش گیاهی تخریب یافته لازم و ضروری است. مواد و روشها: تحقیق حاضر به منظور بررسی بانک بذر حاشیه رودخانه گاماسیاب شهرستان نهاوند واقع دراستان همدان انجام شد. ابتدا با استفاده از نقشه های گوگل ارث، 5 سایت نمونه برداری در هر دو طرف رودخانه مشخص شد. نمونه برداری از خاک جهت مطالعه بانک بذر به روش سیستماتیک با استفاده از ترانسکت و کوادرات انجام پذیرفت. در هر سایت یک ترانسکت عمود بر جریان رودخانه و در طول ترانسکت حداقل 6 پلات 4متر مربعی (در هر طرف رودخانه سه عدد) مستقر شد و نمونه برداری از خاک از دو عمق 5-0 و 10- 5 سانتی متر در هر پلات انجام گرفت. سپس نمونه های خاک برای کشت به گلخانه منتقل شدند. بانک بذر با روش جوانه زنی بررسی و بذوری که جوانه می زدند، شناسایی و به قرار ذیل طبقه بندی و بررسی شدند. گیاهان ازنظر طول عمر (یکساله و چند ساله ) ، فرم رویشی (علفی و چوبی) ، شکل زیستی (کریپتوفیت، تروفیت، کاموفیت، همی-کریپتوفیت، فانروفیت) و کورولوژی شامل ایران تورانی( IT )، جهان وطنی(COSM )، اروپا سیبری (ES ) چند ناحیه ای (PL )، مدیترانه ای (M)، ایران تورانی- مدیترانه ای (IT,M)، ایران تورانی- اروپا سیبری (IT, ES) ایران تورانی – اروپا سیبری – مدیترانه ای (IT,ES,M) و ایران تورانی- اروپا سیبری- صحرا (IT,ES,SS) بررسی شدند. سپس هر یک از موارد فوق با عامل فاصله از مرکز رودخانه در سه بازه 0-10، 10-20 و 20-30 متری از رودخانه با آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج: در مجموع84 گونه شامل 20 تیره و 65 جنس مشاهده شد که بیشترین آن مربوط به خانواده Gramineae (29گونه) و Compositeae (18 گونه) بود. گیاهان یکساله، چند ساله ، گیاهان علفی و چوبی، به ترتیب 91/67 درصد، 08/32 درصد، 68/98 درصد، 31/1 درصد بانک بذر را در عمق اول به خود اختصاص دادند و در عمق دوم گیاهان یکساله 42/65 درصد، گیاهان چند ساله 57/34 درصد و به لحاظ شکل زیستی گیاهان علفی 100درصد را دارا بودند. همچنین تروفیت ها90/63 درصد و همی کریپتوفیت ها 26 درصد بیشتری