بختیار فتاحی

پتانسیل ذخیرۀ کربن مراتع به‌سبب تعدیل غلظت دی‌اکسید کربن اتمسفری حائز اهمیت است. ذخیرۀ کربن آلی خاک در مراتع تحت پوشش گونۀ مرتعی کامفروزما دشت قهاوند در استان همدان بررسی شد. نمونه‌های خاک (سطحی ۰-۱۵ و زیرسطحی 15ـ۵۰ سانتی‌متری) و زی‌تودۀ هوایی گیاه کامفروزما به روش سیستماتیک‌-تصادفی در اواسط فصل رشد انتخاب و برداشت شدند. سپس کربن آلی خاک و گیاه، بافت خاک، اسیدیته، هدایت الکتریکی، جرم مخصوص ظاهری، نیتروژن کل و نیتراتی و آمونیومی اندازه‌گیری و همبستگی خطی پارامترها بررسی شد. نتایج نشان داد به‌جز درصد رس و جرم مخصوص ظاهری (05/0p ≤) تغییرات معنی‌داری در سایر خصوصیات خاک سطحی و زیر‌سطحی شامل درصد کربن آلی خاک، میزان اسیدیته، درصد رس، درصد نیتروژن کل، درصد نیتروژن نیتراتی، غلظت نیتروژن نیتراتی و غلظت نیتروژن آمونیومی (05/0p >) مشاهده نشد. نتایج همبستگی خطی پیرسون بین پارامترهای خاک و گیاه بیانگر رابطۀ معنی‌دار و معکوس درصد سیلت و درصد کربن آلی خاک بود (05/0 p ≤). فقط در صورت افزایش سطح معنی‌داری ارتباط خطی معنی‌داری بین درصد کربن آلی خاک و گیاه با نیتروژن گیاه قابل مشاهده است (1/0p ≤). میزان ترسیب کربن در عمق ۰-۵۰ سانتی‌متری مراتع منطقه معادل 9/90 تن در هکتار تخمین زده می‌شود. با توجه به نتایج حاصل، مطالعۀ عوامل محیطی بررسی نشده در این تحقیق به‌همراه افزایش حجم نمونه، برای مطالعات آتی پیشنهاد می‌شود.