بهروز محمد پرست

شوری یکی از تنش های اصلی و عمده محدود کننده رشد گیاهان در جهان می باشد. افزایش غلظت نمک ها در محیط رشد ریشه به میزان بیش از آستانه تحمل گیاه، منجر به کاهش کیفیت و عملکرد به ویژه در محصولات باغی می-گردد. انگور یکی از محصولات مهم باغی است که علاوه بر ارزش اقتصادی بالا، می توان از طریق ساز و کارهایی مانند کوددهی مناسب عناصر غذایی از جمله پتاسیم، بر رویکردهای تنش شوری حاکم بر آن فائق آمد. در این میان می توان به انگور بیدانه سفید اشاره کرد که یکی از ارقام غالب در بسیاری از تاکستان های کشور است و دارای قابلیت تازه خوری و تهیه کشمش می باشد. در این پژوهش اثر کاربرد کود سولفات پتاسیم در دو سطح (0، 5/1 درصد) و نمک کلرید سدیم در چهار سطح (0، 25، 50 و mM100) بر قلمه های یکساله انگور بی دانه سفید، به صورت کشت گلدانی و با طرح پایه کاملاً تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل، مورد بررسی قرار گرفت. از زمان استقرار کامل بوته ها تیمارهای شوری به مدت 4 هفته ادامه داشت و تیمار برگی پتاسیم در این مدت دو مرتبه به فاصله دوهفته یکبار انجام شد. پس از گذشت یک ماه از شروع اعمال تیمارها، برگ های کامل برداشت و برخی صفات مورفومتری، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی آن ها در پاسخ به تیمار ها بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر متقابل شوری و پتاسیم بر تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. به این ترتیب که علی رغم اثر منفی شوری بر شاخصه های رشد از جمله ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ و رشد مجدد، پتاسیم موجب ارتقا و افزایش این شاخصه ها شد و بیشترین مقادیر آن ها در شوری صفر و پتاسیم 5/1 درصد (به ترتیب برابرcm 1/61، 3/54، cm23/69 و %7/97) مشاهده شد. به دلیل تنش اسمزی، تحت تیمارهای شوری بالا، میزان محتواب آب نسبی برگ، بسیار پایین بود و این اثر در پتاسیم صفر، بسیار مشهودتر از پتاسیم 5/1 درصد بود و کمترین مقدار (%4/70) را در شوری mM100 و پتاسیم صفر داشت. هم راستای کاهش جذب آب تحت تیمارهای شوری، جذب عناصر غذایی نیز تحت تاثیر قرار گرفت. کمترین غلظت سدیم (%283/0) در تیمار ترکیبی شوری صفر و پتاسیم 5/1 درصد مشاهده شد، درحالی که در همین تیمارترکیبی، پتاسیم بیشترین غلظت (%72/2) را داشت. کمترین میزان کلسیم و منیزیم (به ترتیب 34/0 و %61/0) نیز در تیمار شوری و پتاسیم صفر مشاهده شد. غلظت نیترات نیز با افزایش شوری و کاهش پتاسیم روند کاهشی