سابقه و هدف: گرچه به نظر میرسد فرآیند چرای دام موجب تسریع چرخه کربن در اکوسیستمهای مرتعی شود، اما تاثیر آن بستگی به عوامل مدیریتی و محیطی دارد و غیرقابل پیشبینی است. دلایل اصلی این عدم قطعیت، عبارتند از: (1) مشکل بودن ردیابی تغییرات کوچک در ذخایر کربن مراتع، به علت حجم بالای این ذخایر (2) فقدان اطلاعات پایه قبل از اعمال هرگونه سیستم چرایی و (3) فقدان مراتع دارای مدیریت بلندمدت چرایی. با توجه به موارد فوق هدف این مطالعه، بررسی روابط و چگونگی اثرگذاری پارامترهای گیاهی و خاک بر ذخیره کربن آلی در مراتع قرق 10 ساله در مراتع کوهستانی اسدآباد، همدان است. مواد و روشها: پس از شناسایی مقدماتی منطقه مورد مطالعه، دو سایت مطالعاتی تحت چرا و قرق (10 ساله) تعیین شدند. به منظور به حداقل رساندن اثر گرادیان عوامل اکولوژیکی و بیولوژیکی، سایتهای مطالعاتی به نحوی انتخاب شدند که این عوامل همگن باشند و پارامترهایی مانند ارتفاع، جهت شیب، شیب و تیپ گیاهی مشابهی داشته باشند. پس از مشخص کردن سایتهای معرف در هر دو منطقه مدیریتی، نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک سطحی در طول دو ترانسکت (عمود برهم) 100 متری به فواصل 20 متر (مجموعا 10 پلات در هر منطقه) و به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. پارامترهای درصد پوشش گیاهی، شاخص های تنوع (سیمپسون)، یکنواختی (شانون-وینر) و غنا (مارگالف) (با استفاده از نرمافزار Past 4.03) محاسبه شدند و میزان عناصر کربن آلی، فسفر، پتاسیم و نیتروژن خاک اندازهگیری شدند. آنالیز آماری نتایج با استفاده از نرمافزار SAS V.4.1 و پراکنش متغییرها با توجه به طول گرادیان (1SD) از روش تجزیه مولفههای اصلی PCA با استفاده از نرمافزار Canoco 5 بررسی شد. نتایج: نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد که درصد پوشش گیاهی، غنا و تنوع گونهای در منطقه قرق بیشتر است. درصد پوشش گیاهی و تعداد گونهها در منطقه تحت چرا و قرق به ترتیب برابر 1/35، 6/67 درصد و 127، 139 است. بیشترین میزان کربن ذخیره در پوشش گیاهی و خاک، با اختلاف معنی داری، در منطقه قرق مشاهده شد. ذخیره کربن آلی در واحدهای مدیریتی قرق و چرا در خاک سطحی به ترتیب 13/83 و 35/74 و در پوشش گیاهی به ترتیب 00273/0 00219/0 تن بر هکتار برآورد شد (05/0 p <). نتایج بیانگر روند افزایشی معنیدار شاخص تنوع گیاهی (سیمپسون) در منطقه قرق 83/13 نسبت
