زمینه و هدف : گردو پر توزیع‌ترین آجیل درختی در سراسر جهان است و سال‌هاست که به عنوان یک غذای غنی از مواد مغذی مصرف می‌شود. هدف از این پژوهش بررسی غلظت و ارزیابی ریسک فلزات سنگین در گردوی تولید شده در شهرستان تویسرکان در استان همدان بود. مواد و روش‌ها : ۴۵ نمونه گردو از ۳ شهر و ۱۵ روستای شهرستان تویسرکان به روش سیستماتیک-تصادفی جمعآوری گردید. پس از آماده‌سازی و هضم نمونه ها به روش اسیدی، غلطت فلزاتسنگین توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. جهت ارزیابی ریسک از شاخص‌های EDI، HQ و HI استفاده شد. یافته‌ها: میانگین غلظت فلزات سنگین مس، روی، آهن، منگنز به ترتیب برابر با ۱۶/۱۲، ۴۷/۴۳، ۸۸/۵۳ ، ۴۴/۲۵ و سدیم و پتاسیم ۲۸۰/۹ و ۱۸۲/۶ میلی گرم بر کیلوگرم بود. نتایج آزمون کروسکال-والیس و من-ویتنی نشان داد که اختلاف بین میانگین غلظت آهن، منگنز، سدیم و پتاسیم با تغییر مکان معنی دار بود. آزمون همبستگی اسپیرمن نیز نشان داد که همبستگی معنیدار بین فلزات سنگین و عناصر معدنی وجود دارد. شاخص EDI و HQ برای هر یک از فلزات سنگین مورد مطالعه و شاخص HI برای مجموع فلزات سنگین برای هر دو رده سنی، کمتر از ۱ و در حد مجاز بود. نتیجه‌گیری: میانگین غلظت مس و منگنز بالاتر و روی و آهن کمتر از مقدار توصیه شده توسط فائو و سازمان بهداشت جهانی بود. در مقایسه با کشورهای مختلف جهان، غلظت آهن، روی، منگنز و سدیم بالاتر و پتاسیم پایین تر بود. فلزات سنگین مورد بررسی بدون ریسک اثرات غیرسرطان زایی برای دو رده سنی بزرگسال و کودکان بودند و خطر قابل ملاحظه‌ای برای اثرات نامطلوب سلامتی نداشتند. توجه ویژه به آلودگی خاک و محصولات کشاورزی به ویژه آلودگی گردو به فلزات سنگین و کنترل و کاهش ورود این آلایندهها از طریق منابع انسانی مانند کود شیمیایی و آفتکش در شهرستان تویسرکان ضروری است.
