عیسی سلگی

آلودگی خاک به فلزات سنگین سمی مسئله محیط زیستی گسترده ناشی از صنعتی شدن جهانی است. روش های معمول برای پالایش خاک گران بوده و دوست دار محیط زیست نیستند. گیاه پالایی فن آوری جدید استفاده از گیاهان سبز برای پاک سازی محیط زیست از آلاینده ها است و به عنوان یک راهکار جایگزین مقرون به صرفه و غیر مخرب برای روش های سنتی ارائه شده است. به همین منظور گیاه پالایی به عنوان روشی امیدبخش برای اصلاح خاک است که به آسانی می تواند فلزات سنگین را جذب کرده و آلودگی را از خاک بزداید. در همین راستا پژوهش حاضر به ارزیابی توانایی گیاهپالایی گونه عسلی ( Alyssum maritimum ) در پالایش خاکهای آلوده به سرب می پردازد. در این پژوهش از خاک اطراف محوطه دانشگاه ملایر به عنوان خاک غیرآلوده استفاده شد. قبل از اعمال تیمارها، برخی ویژگی های خاک از جمله بافت خاک، ‎ pH، قابلیت هدایت الکتریکی ( EC ) و میزان سرب آن ها توسط تعیین شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج سطح محلول نیترات سرب (0،200،400،600 و 800 میلی- گرم در لیتر) و گونه عسلی با شش تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ملایر اجرا شد. پس از رشد و گل دهی بذرها غلظت سرب در اندام های مختلف گیاه به روش هضم اسیدی با استفاده از دستگاه جذب اتمی سنجیده شد. به منظور ارزیابی میزان توانایی گونه انتخاب شده در پاک سازی محیط از فلزات سنگین، از دو شاخص فاکتور تغلیظ زیستی و فاکتور انتقال استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین میزان تجمع در غلظت های 200 ، 400، 600 و 800 میلی گرم بر لیتر نیترات سرب در اندام برگ مشاهده شد. با توجه به این یافته ها می توان انتظار داشت با افزایش غلظت سرب در خاک، تجمع در اندام های گونه عسلی نیز افزایش یابد. به طور کلی میزان انباشت سرب در اندام های این گونه گیاهی از الگوی ساقه<ریشه<برگ پیروی می کرد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص های فاکتور تغلیظ زیستی و فاکتور انتقال در گونه عسلی، بیان گر مقادیری بالاتر از یک برای این شاخص ها بود که نشان دهنده پتانسیل بالا در انتقال و انباشت سرب در بخش هوایی گونه ی گیاهی مورد بررسی است. در انتها بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش به نظر می رسد گونه گیاهی انتخاب شده با توجه به شاخص های تعریف شده برای گیاهان بیش اندوز فلزات سنگین و با در نظرگرفتن ضریب تغلیظ زیستی و فاکتور ا