عیسی سلگی

رودخانه ها بر حسب میزان و نوع فعالیت انسان ها در حوضه های خود به درجات گوناگون در معرض آلودگی قرار می گیرند. آلودگی ها می تواند به صورت نقطه ای یا غیر نقطه ای از منابع گوناگون سرچشمه گیرند. رودخانه زاینده رود با طول حدود 350 کیلومتردر جهت کلی غرب به شرق در استان اصفهان جریان دارد. این رودخانه نیازهای آبی کشاورزی، شهری و صنعتی را تامین می کند. متاسفانه همجواری رودخانه با صنایع مختلف و هم چنین تغییرات کاربری اراضی در محدوده حوضه آبخیز زاینده رود، کیفیت آب رودخانه را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است. اهداف این پژوهش، مدلسازی آلودگی آب-های سطحی ناشی از منابع نقطه ای با استفاده از مدل SIAQUA-IPH، بررسی و مدلسازی آلودگی های غیرنقطه ای در حوضه آبخیز زاینده رود با استفاده از مدل L-THIA، و بررسی سناریوهای مختلف در حوضه آبخیز با در نظر گرفتن تغییرات هیدرولوژیکی، تغییرات اقلیمی و تغییرات کاربری اراضی و انتخاب بهترین سناریو با در نظر گرفتن این تغییرات جهت جلوگیری از وقوع بحران در منطقه است. مدل SIAQUA-IPH به صورت یک افزونه در محیط MapwindowGis و مدل L-THIA به صورت یک افزونه در محیط Arcview، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن بود که در منطقه مورد مطالعه از سال 1997 تا 2015 مناطق مسکونی گسترش یافته اند که سبب ایجاد سطوح غیر قابل نفوذ در سطح زمین و افزایش عمق و حجم رواناب منجر شده است. همچنین، تخریب اراضی مرتعی و تبدیل آنها به مناطق مسکونی و یا اراضی بایر که در این حوضه مشاهده شده است، با گذشت زمان نقش مهمی در تغییر شرایط هیدرولوژیکی حوضه داشته است. از سال 1997 تا 2015، مجموع مقادیر حجم رواناب به میزان 3129490.958 متر مکعب افزایش داشته است که این مقدار بسیار قابل توجه بوده و این موضوع اثرات حاصل از تغییرات کاربری زمین بر رواناب سطحی را در منطقه مورد مطالعه تایید می نماید. هم چنین نتایج مدل نقطه ای SIAQUA-IPH، حاکی از آن است که دو صنعت ذوب آهن و صنایع فولاد نیز در افزایش میزان آلودگی ها در سطح حوضه آبخیز، نقش دارند. نتایج حاصل از صحت سنجی و اعتبار سنجی نیز نشان داد که مدل، دقت بسیار خوبی برای پیش گویی وضعیت BOD و DO و فسفات در آب های سطحی را دارا است. از آنجا که اثر تغییر کاربری اراضی بر کاهش کیفیت آب رودخانه زاینده رود در این مطالعه مشهود است، بنابراین نیاز به اجرای برنامه