فرهاد قاسمی آقباش

افزایش روز افزون آلودگی هوا خطرات بیشماری را برای موجودات زنده به همراه دارد. این تنش موجب کاهش رشد و عملکرد درختان و گیاهان می شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثرات ترافیک جاده بر خصوصیات مورفولوژی و آناتومی درختان گونه زبان گنجشک (Fraxinus rotundifolia) و توت Morus alba)) در حاشیه جاده ملایر به همدان انجام شد. جمعیت یک و دو گونه زبان گنجشک(70 پایه) و یک جمعیت توت (30 پایه) برای نمونه برداری گردید. جمعیت یک زبان گنجشک در فواصل وسط جاده 10، 15، 20 و جمعیت دو زبان گنجشک و توت در فواصل 10، 20 و 30 متری از جاده و فاصله پایه ها از همدیگر 15 متر در نظر گرفته شد. برای دستیابی به هدف مطالعه، مشخصه های ابعاد برگ (طول برگ، عرض برگ، طول دمبرگ، تعداد دندانه، تعداد رگبرگ، تعدادبرگ) و صفات ابعاد روزنه ( طول روزنه، عرض روزنه، مساحت روزنه) اندازه گیری گردید. تجزیه تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار spss و pcord انجام شد. بدین منظور هر کدام از نمونه ها در آزمایشگاه با استفاده از میکروسکوپ نوری و الکترونی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج بررسی همبستگی بین صفات ابعاد برگ و صفات ابعاد روزنه برگ در دو گونه مذکور نشان داد که با افزایش فاصله از جاده ابعاد برگ و ابعاد روزنه برگ افزایش می یابد. ابعاد برگ و ابعاد روزنه تغییرات معنی داری را در فواصل مختلف از جاده نشان داد. موقعیت قرار گرفتن روزنه نسبت به سلول های همراه نیز سه تیپ متمایز بسته به شرایط آلودگی در فواصل مختلف شناسایی گردید (روزنه پایینتر از سطح سلول های اپیدرم، روزنه بالاتر از سلول های سطحی، روزنه هم سطح با سلول های اپیدرمی). در نزدیک جاده در گونه زبان گنجشک روزنه ها مسدود و با افزایش فاصله از جاده روزنه بازتر گردید. در گونه توت در هر سه فاصله روزنه برگ مسدود بوده و با افزایش فاصله از جاده روزنه تغییری نکرد که به دلیل مقاومت بیشتر این گونه به آلودگی است. در گونه توت طول روزنه، و در زبان گنجشک جمعیت یک و جمعیت دو تعداد رگبرگ دارای کمترین پلاسیتیسه بود. پراکنش پایه های درختی در محور مختصات نشان داد جداسازی پایه ها در جمعیت توت و جمعیت دو گونه زبان گنجشک به خوبی صورت گرفت اما در جمعیت یک گونه زبان گنجشک جداسازی پایه ها به خوبی انجام نشد.طبق مشاهدات انجام شده در این تحقیق گونه توت نسبت به گونه زبان گنجشک در برابر آلودگی مقاوم است و استف