حمید نوری

تغییر کاربری اراضی و تأثیر پدیده­ی تغییر اقلیم بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و رواناب سـطحی حوضه­ی آبخیز مـی­تواند به مدیریت چالش­های منابع آب و برنامه­ریزی صحیح و مدیریت حوضه­های آبخیز کمک نماید. در این تحقیق به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و تغییر اقلیم بر رواناب، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. بـرای پیش­بینی کاربری اراضی حوضه­ی آبخیز گرین از تصاویر ماهواره لندست سال­های 1986، 2000، 2014، مدل مارکوف وCA مارکوف استفاده و نقشه­ی کاربری اراضی سال 2042 پیش بینی شد. ریزمقیاس نمایی داده­های بارش و دما نیز توسط مدل SDSM انجام شد و خروجی­های مدل HADCM3 جهت پیش­بینی اقلیم آتی حوضه­ی آبخیز گرین استفاده گردید. با توجه به ضریب نش ساتکلیف و ضریب تعیین به ­دست آمده در مرحله­ی واسنجی (به ترتیب برابر با 59/0 و60/0) و مرحله اعتبار سنجی (به ترتیب برابر با 66/0 و 67/0) این مدل دارای کارایی قابل قبولی در پیش­بینی متغیرهای مورد بررسی در حوضه­ی ­آبخیز مورد مطالعه است. نتایج به­دست آمده نشان می­دهد با ثابت ماندن روند تغییرات دوره­­ی پایه در سال­های 1986 تا 2014 این منطقه شاهد افزایش 28/2 درصدی مساحت جنگل و کاهش 07/2 درصدی مساحت مرتع تا سال 2042 نسبت به سال 2014 خواهد بود و همچنین مشاهده می­شود که در اکثر ماه­های سال در دوره آتی میانگین بارش ماهانه دارای روند کاهشی و میانگین دما دارای روند افزایشی خواهد بود. نتایج بیانگر این موضوع است که تغییر کاربری اراضی در دوره­ی آتی با کاهش مساحت مرتع و اراضی بدون پوشش و افزایش مساحت اراضی جنگلی و همچنین تغییر اقلیم تحت سناریوهای A2 و B2 موجب کاهش میزان رواناب می­گردد. در نهایت نتایج نشان داد کاهش میزان رواناب در دوره 2042 تا 2050 نسبت به دوره­ی 2000 تا 2010 در اثر تغییر اقلیم (بارش و دما) بیشتر از میزان کاهشی است که در اثر تغییر کاربری اراضی ایجاد می­شود.