محمد عبدلی

بادرنجبویه یک گیاه دارویی خودرو در طبیعت است که مانند سایر گیاهان خودرو تحت تاثیر آلاینده های صنعتی، خانگی و کشاورزی قرار می گیرد. این پژوهش علمی به بررسی پاسخ های فیزیولوژیکی بادرنجبویه به غلظت های بالای نانوذرات اکسید منگنز می پردازد. هدف از این مطالعه درک چگونگی واکنش این گیاه دارویی در مواجهه با نانوذرات اکسید منگنز در غلظت‌های مختلف 0، 250، 500، 750 و ppm 1000 است. بدین منظور محلول پاشی نانوذرات منگنز روی گیاهان 120 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. شاخص های مختلفی برای ارزیابی تاثیر نانوذرات اکسید منگنز روی گیاهان از جمله: محتوای نسبی آب، محتوای فنل کل، فلاونوئید کل، پراکسیداسیون لیپیدی، محتوای کلروفیل ها، کارتنوئیدها، پروتئین کل، پرولین و فعالیت آنزیم های کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز، فنیل آلانین آمونیالیاز و سینامات4-هیدروکسیلاز سنجش شد. همچنین محتویات کربوهیدرات های محلول و نامحلول، رزمارینیک اسید و بیان ژن های RAS و PAL را بررسی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که تیمارهای 250 وppm 500 موجب افزایش تولید رادیکال های آزاد و فعالیت آنزیم های دفاعی در برگ شده اند، اما محتوای متابولیت های ثانویه را کاهش داده اند. در تیمار ppm 750، گیاهان نسبت به کنترل، کاهش معنی داری در میزان H2O2 و مالون دی آلدئید و افزایش معنی داری در محتوای پرولین بترتیب به میزان 15/92، 24/43 و 0/54 درصد نشان دادند. از سوی دیگر در تیمار ppm 1000، علیرغم افزایش معنی دار شاخص های تنش، افزایش معنی دار ظرفیت آنتی اکسیدانی، فنل کل، فلاونوئید، رزمارینیک اسید و فعالیت آنزیم های PAL و C4H را بترتیب به میزان 20/62، 122/46، 29/37، 21/88، 25/33 و 19/09 درصد در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد. با توجه به نتایج بدست آمده، گیاه بادرنجبویه می تواند غلظت های مشخصی از آلودگی محیط به نانوذره منگنز را تحمل کند. در صورت انجام مطالعه بیشتر در این زمینه، می توان توانایی این گیاه را در قرار گرفتن در زمره گیاهان پاک کننده محیط، را بررسی نمود و از آن جهت برنامه های اصلاح مناطق آلوده استفاده نمود.