مریم بیات ورکشی

امروزه با توجه به رشد روز افزون جمعیت و توسعه بخش های کشاورزی و صنعتی استفاده بهینه از منابع آب از اهمیت زیادی برخوردار است. در تحقیق حاضر به منظور مدیریت بهره برداری از ذخایر آبی حوضه سد دز، شبیه سازی و پیش بینی رواناب ورودی به مخزن سد انجام شد. بدین منظور دقت شبیه سازی توسط مدل بارش رواناب HBV و مدل سری زمانی آریما مورد ارزیابی قرار گرفت. پارامترهای هواشناسی و هیدرولوژیکی در نظر گرفته شده شامل بارش، دما و رواناب برای دوره آماری 2008-1980 می باشد. از روش درون یابی تیسن در محیط GIS برای بارش استفاده شد و داده های ماهانه 8 ایستگاه باران سنجی حوضه درون یابی شد. در مرحله بعد شبیه سازی رواناب ورودی به مخزن سد دز طی دوره آماری 2000-1980به منظور واسنجی و 2008-2000 برای صحت سنجی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل با 91/0r=، 93/0NASH=، معیار خطاسنجی 99/12RMSE= نتایج قابل قبولی را در دوره واسنجی و 87/0 r=و 74/0NASH= و معیار خطاسنجی 44/14RMSE= در دوره صحت سنجی بدنبال داشت. در مرحله بعد برای تعیین مدل های سآریمای مناسب برای هر سه سری بارش، دما و دبی و دوره آماری ماهانه 2008-1980 ابتدا چندین مدل به صورت آزمون و آزمون های خودهمبستگی و خود همبستگی جزئی مشخص شد و با توجه به معیاره ضریب آکائیک، مدلی که ضریب آکائیک کمتری داشت به عنوان مدل مناسب تر انتخاب شد. مدل آریمای12(2و0و1)(1.0.0) با 92/805-AIC= و مقدار 16/53RMSE= و ضریب همبستگی 52/0 به عنوان بهترین برآورد مدل در بارش، مدل های آریمای برازش داده شده بر سری زمانی داده های دما حاکی از آن بود که این سری دارای روند فصلی بوده لذا با حذف این روند فصلی مدل های سآریمایی بر سری به روش آزمون و خطا برازش داده شد و مدل سآریمای 12(1.1.1)(1.0.0) با کمترین میزان ضریب آکائیک 24/382 AIC= و 74/1RMSE= و ضریب همبستگی 97/0 به عنوان بهترین برازش انتخاب شد. مدل سآریمای برازش شده بر سری رواناب نیز مدل آریما 12(1.0.2)(1.0.0) با 8/2424-AIC= و 9/17RMSE= و بالاترین همبستگی 68/0 انتخاب شد و نهایتا با تعیین مدل های مناسب آریمای بارش و دما پیش بینی برای دوره سه ساله صورت گرفت و به کمک پارامترهای مزبور شبیه سازی رواناب با مدل HBV صورت گرفت. بار دیگر پیش بینی رواناب تنها با توجه به مدل آریمای منتخب و به طور مستقیم از خود سری زمانی رواناب برای دوره سه ساله صورت گرفت. مق