میر مهرداد میرسنجری

چکیده ارزیابی اثرات محیط‌زیستی (EIA) به‌عنوان ابزاری کلیدی برای دستیابی به توسعه پایدار، نقش مهمی در پیش‌بینی و کاهش اثرات منفی پروژه‌های توسعه‌ای بر محیط‌زیست ایفا می‌کند. بااین‌حال، روش‌های سنتی EIA اغلب بر پیامدهای مستقیم و کوتاه‌مدت پروژه‌ها تمرکز دارند و از در نظر گرفتن ارزش‌های غیرمستقیم و بلندمدت خدمات اکوسیستمی (ES) غافل می‌مانند. این مقاله به بررسی نقش ادغام خدمات اکوسیستمی در فرآیند EIA می‌پردازد و با مرور مبانی نظری، چالش‌ها و راهکارهای اجرایی، رویکردهای نوینی را برای بهبود این فرآیند ارائه می‌دهد. روش‌هایی مانند تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDA)، تلفیق خدمات اکوسیستمی در ارزیابی چرخه حیات (LCA) ، استفاده از مدل‌سازی مکانی مانند نرم‌افزار (InVEST)، و مشارکت ذینفعان از طریق روش‌هایی مانند دلفی و تحلیل SWOT مورد بررسی قرارگرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهند که ادغام خدمات اکوسیستمی در EIA می‌تواند به بهبود پایداری پروژه‌ها، کاهش اثرات منفی بر محیط‌زیست و افزایش مشارکت ذینفعان کمک کند. بااین‌حال، چالش‌هایی مانند کمبود داده‌های پایه، فقدان روش‌های استاندارد و ضعف مشارکت ذینفعان نیازمند توجه ویژه هستند. راهکارهای پیشنهادی شامل توسعه روش‌های استاندارد، تقویت سیستم‌های جمع‌آوری داده، آموزش تصمیم گیران و تدوین قوانین الزام‌آور برای استفاده از خدمات اکوسیستمی در EIA است.