میر مهرداد میرسنجری

امروزه آلودگیهای صنعتی به عنوان عمدهترین عامل تخریب محیط زیست محسوب می شوند. مطالعات زیادی نشان داده است که آب، خاک و هوای مناطقی که در مجاورت فعالیتهای صنعتی قرار دارند از آلودگی قابلتوجهی برخوردارند. فعالیت های انسانی و دفع ضایعات صنعتی در طی دهه های گذشته، آلودگی خاک به فلزات سنگین را به طور چشم گیری افزایش داده است. استقرار کارخانههای گندله سازی و فولاد در حاشیهی شهر اردکان احتمال انتشار آلایندههای مختلف به ویژه فلزات سنگین را به محیط پیرامونی افزایش داده است. این پژوهش با اهداف:1) تعیین میزان گسترش آلودگی عناصر کمیاب (کادمیوم، کروم، نیکل، روی، وانادیوم، آرسنیک، سرب و مولیبدن) ناشی از فعالیت صنایع گندله سازی و فولاد در خاک سطحی منطقه مورد مطالعه.2) محاسبه شاخص های آلودگی خاک و تعیین کلاس آلودگی منطقه مورد مطالعه و 3) پهنه بندی منطقه مورد مطالعه و شناسایی کانون های اصلی آلودگی و در نهایت تهیه نقشه های آلودگی انجام شده است. در این مطالعه، 57 نمونهی ترکیبی خاک به روش سیستماتیک تصادفی از عمق cm 0 تا cm 5 تهیه و غلظت فلزات سنگین (As, Cd, Cr, Mo, Ni, Pb, V و Zn ) با استفاده از دستگاه ICP-OES اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بهدست آمده و در بین عناصر موردمطالعه، بیشینه و کمینهی میانگین غلظت به ترتیب مربوط به روی با (mg/kg) 02/77 و کادمیوم با (mg/kg) 32/0 بود. نیکل با 49/0 بیشترین و مولیبدن با 36/0- کمترین میانگین شاخص زمین-انباشتگی(Igeo) را به خود اختصاص دادند همچنین از نظر شاخص آلودگی یکپارچه(PI) نیکل با 16/2 و مولیبدن با 17/1بیشترین و کمترین میزان شاخص را داشتند بیشترین و کمترین میانگین شاخص غنیشدگی(EF) به ترتیب ناشی از روی (25/1) و مولیبدن (7/0) بود. شاخص EF حاصل از سرب، وانادیم و روی به ترتیب با فراوانی 8/15، 3/5 و 8/1 درصد خاک منطقه را در کلاس غنی شدگی متوسط قرار داد. نقاط داغ آلودگی سرب، وانادیم، نیکل و روی در نزدیکترین فاصله نسبت به این صنایع و در پایین دست جهت وزش باد واقع شده است. میانگین شاخص آلودگی نمرو(NPI) برابر با 18/2، میانگین مقدار عددی شاخص بار آلودگی(PLI) برابر با 72/1 و میانگین درجه آلودگی اصلاح شده(mcd) در منطقه موردمطالعه برابر با 49/2 بوده است ضمن اینکه کمینه و بیشینه شاخصهای مذکور به ترتیب در بالادست صنایع و در نزدیکی سه کارخانه فولاد ثبت شده است. م