میر مهرداد میرسنجری

مقدمه: امروزه با گسترش روزافزون صنایع، آلودگی­های ناشی از آن توجه مجامع علمی و زیست محیطی را به خود جلب نموده است. تحقیق حاضر به منظور مطالعه غلظت و پراکنش فلزات سنگین در خاک سطحی منطقه­ ای صنعتی در شهرستان اردکان انجام شد. روش بررسی: بدین منظور در منطقه ­ای به وسعت 20000 هکتار نمونه­ برداری از خاک سطحی (عمق صفر تا پنج سانتی متری) در قالب 5 ترانسکت خطی انجام شد. در مجموع در 45 نمونه خاک غلظت آرسنیک، کادمیوم، کروم، نیکل، مولیبدن، سرب، وانادیوم و روی به روش ICP-OES اندازه ­گیری گردید. سپس شاخص­های فاکتور آلودگی ( )، ریسک بالقوه اکولوژیکی ( ) و خطر بالقوه اکولوژیکی کل (RI) محاسبه شد. همچنین از همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین فلزات سنگین مختلف با یکدیگر استفاده شد. یافته ها: یافته ­های تحقیق نشان داد میانگین غلظت فلزات مورد بررسی معادل 85/9، 31/0، 33/35، 001/1، 28/43، 51/ 18، 8/44، 3/78 به ترتیب برای عناصر As، Cd، Cr، Mo، Ni، Pb، V و Zn میلی­گرم بر کیلوگرم در خاک منطقه است. غلظت تمام عناصر مورد بررسی به جز مولیبدن و نیکل، در پایین دست و نزدیکی صنایع فولاد، گندله و کاشی و سرامیک در بالاترین مقدار اندازه­ گیری شده بود. Eri عناصر و RI نیز در پایین دست صنایع افزایش چشمگیری نشان داد. قوی­ترین میزان همبستگی میان غلظت جفت عناصر Cr-Ni، Cd-Zn و As-Cr وجود داشت که بیانگر منشاء انتشار مشابه برای فلزات مذکور می­باشد. نتیجه گیری: گرچه ریسک اکولوژیک کل منطقه مورد بررسی در کلاسه ریسک کم ارزیابی شد، اما نتایج تحقیق حاضر بیانگر ضروریت اقدامات پیشگیرانه نظیر گیاه­ پالایی در پایین دست صنایع این منطقه است.