مهدی رضایی صامتی

چکیده واکنش قطبی دیلز-آلدر (P-DA) بین دنیشفسکی دی ان (DD) و آکریلونیتریل (تری-فلوئور متیل)-2-فنیل-3-(E2) (EPTA) در حضور تولوئن و در دمای K393، واکنش P-DA بین 2،4-دی متیل-5-اتوکسی اکسازول (DE) و اتیل4،4،4 تری فلوئورو کرتونات (ET) در حضور تولوئن و واکنش هترو P-DA بین فروسنیل جایگزین شده با تری بوتا دی ان (FTBD) و متیل پروپیولات (MP)، در حضور کلروفرم به کمک نظریه چگالی الکترونی مولکولی (MEDT) با استفاده از روش نظریه تابعی چگالی (DFT) به ترتیب با سطح های محاسباتیM06-2X/6-31G(d,p) ، MPWB1K/6–311G(d,p) و B3LYP/6-311G(d,p) از لحاظ نظری مورد مطالعه قرار گرفته است. تغییرات انرژی های آزاد گیبس محاسبه شده نشان می دهد که واکنش های مورد مطالعه در یک مسیر جهت گزین و فضاگزین رخ می دهد که در آن هسته دوست ترین مرکز در دی ان توسط الکترون دوست ترین مرکز در مشتق اتیلن از طریق نقطه ثابت حالت گذار (TS) مورد حمله قرار می گیرد. تجزیه و تحلیل تغییرات انرژی ها نشان می دهد که مطلوب ترین TS در میان TSها یک محصول منحصر به فرد تولید می کند که در توافق خوبی با نتایج تجربی است. تجزیه و تحلیل واکنش پذیری نظریه تابعی چگالی مفهومی (CDFT) نشان می دهد که خصوصیت قوی هسته دوستی دی ان همراه با خصوصیت قوی الکترون دوستی مشتق اتیلنی، نقش گمهمی در خصوصیت قطبی قوی واکنش دیلز-آلدر دارد. توابع هسته دوستی و الکترون دوستی پار در محل های واکنشی دی ان و مشتق اتیلنی برای توضیح جهت گزینی واکنش دیلز-آلدر مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به تجزیه و تحلیل تابع استقرار الکترون (ELF) در طول مختصات ذاتی واکنش (IRC) برای مطلوب ترین TS از لحاظ تغییرات انرژی، سازوکار تک گام دو مرحله ای را بیان می کند. تجزیه و تحلیل هم بندی ELF نشان می دهد که تغییرات پیوند در طول واکنش دیلز-آلدر بین دی ان و مشتق اتیلنی پشت سر هم بوده و همزمان نیست. به همین ترتیب سازوکار پیشین که به حرکت الکترون ها به صورت چرخش حلقوی و همزمان اشاره داشت، رد شده است.