مجید رستمی

مطالعه و شناسایی تنوع و ترکیب علف های هرز یک منطقه کشاورزی، می تواند در تعیین راهکارهای مناسب برای مدیریت علف­های هرز در مزارع آن منطقه مفید واقع گردد. به منظور ارزیابی تنوع گونه ای و پراکنش علف های هرز مزارع لوبیا شهرستان ازنا در استان لرستان از 34مزرعه در سال 1393 نمونه برداری به عمل آمد و داده­های به دست آمده جهت محاسبه شاخص­های تنوع و غنای گونه­ای مورد استفاده قرار گرفتند. در این بررسی تعداد 23گونه علف هرز متعلق به 14خانواده مختلف گیاهی در سطح مزارع لوبیا ارزیابی، جمع آوری و شناسایی گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از بین علف­های هرز مشاهده شده در مزارع لوبیا 78 درصد را علف های هرز دولپه و 22 درصد را تک لپه ای ها تشکیل دادند. بر اساس نتایج، 65 درصد علف­های هرز مشاهده شده در مزارع لوبیای شهرستان ازنا، یکساله و بقیه دو یا چندساله بودند. از بین علف های هرز شایع در سطح مزارع لوبیا، گونه های پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L.)، کنف وحشی(Hibiscus trionum L.) و تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexus L.) بیشترین و گونه های شنگ(Tragopogon pratensis L.) و تاجریزی ( Solanum nigrum L.) کمترین تراکم، یکنواختی و فراوانی گونه را به خود اختصاص دادند. تجزیه خوشه ای داده ها نشان داد که علف های هرز موجود در مناطق مختلف شهرستان ازنا با توجه به شاخص­های مورد مطالعه در چهار گروه مختلف طبقه بندی می شوند. بیشترین تنوع گونه ای سیمسون (94/0) به منطقه جنوب غربی و کمترین میزان تنوع گونه ای (86/0) به مناطق جنوب شرقی اختصاص داشت. بیشترین غنای گونه ای علف هرز (5/27)، به مزارع لوبیا مناطق جنوب غربی و کمترین غنای گونه ای در جنوب شرقی (14/17) این شهرستان مشاهده شد. در بین گونه های با بیشترین تراکم، غالبیت در سطح مزارع لوبیا با خانواده گندمیان با میانگین 5/6 بوته در مترمربع بود. براساس نتایج به دست آمده، مهم ترین علف های هرز سمج مزارع لوبیا در این شهرستان را پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L.)، قیاق (Sorghum halepense (L.) Pers.)، پنجه مرغی (Cynodon dactylon (L.) Pers.) و سوروف (Echinochloa crus-galli (L.) Beauv.) تشکیل می دادند