محبوبه ضرابی

سابقه و هدف: ارزیابی فعالیت آنزیمی برای تعیین فعالیت‌های میکروبی خاک که مسئول واکنش‌های مهم مانند معدنی شدن و هوموسی شدن مواد‌آلی خاک هستند، مفید است. فعالیت آنزیمی بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی خاک موثر بوده و از رشد گیاهان حمایت می‌کند. بنابراین فعالیت آنزیمی یک شاخص حساس برای ارزیابی تاثیر اصلاح‌کنندها در خاک است. بیوچار یکی از این اصلاح‌کننده‌های آلی است که کاربرد آن در خاک می‌تواند بر فعالیت آنزیمی خاک تاثیرگذار باشد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تاثیر بیوچار پسماند انگور، پوسته قهوه‌ای گردو و کود مرغی بر رفتار آنزیمی یک خاک لوم رسی است. مواد و روش‌ها: به‌منظور انجام این پژوهش آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. از بیوچارها در 10 درصد وزنی استفاده گردید. تیمارهای آزمایش شامل خاک شاهد (CS)، خاک+بیوچار پسماند انگور (GSB)، خاک+ بیوچار پوسته قهوه‌ایی گردو (NSB) و خاک+ بیوچار کود مرغی (PMB) بود. نمونه‌ها حدود دو ماه در دمای 3±25 درجه سلسیوس نگه‌داری و در مدت زمان انکوباسیون با افزودن آب مقطر و مخلوط نمودن نمونه‌ها، رطوبت در حد 70 درصد ظرفیت زراعی نگه‌داری شد. در زمان 5، 10، 30 و 60 روز از خاک‌ها، نمونه‌برداری صورت گرفت و در نمونه‌ها فعالیت آنزیم اینورتاز، فسفاتاز اسیدی و قلیایی و اوره‌آز اندازه‌گیری شد.. یافته‌ها: نتایج نشان داد که افزودن بیوچار به خاک سبب افزایش فعالیت آنزیم اینورتاز شد که این افزایش در تیمار PMB، GSB و NSB به‌ترتیب 23، 15 و 8 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. بیشترین فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی در تیمار شاهد و کمترین در تیمار PMB مشاهده شد که فعالیت این آنزیم در تیمار PMB حدود 39 درصد کمتر از خاک شاهد بود. ترتیب فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی در تیمارهای مختلف به این صورت بود: CS≥ GSB> NSB> PMB. فعالیت فسفاتاز اسیدی در خاک‌های تیمار شده کاملاً عکس فعالیت آنزیم اینورتاز بود. کمترین فعالیت در تیمار PMB مشاهده شد که حدود 67 درصد کمتر از تیمار شاهد بود. ترتیب فعالیت این آنزیم در تیمارهای مختلف از این الگو تبعیت کرد: CS> NSB> GSB≥ PMB. فعالیت آنزیم اوره‌آز در تیمارهای مختلف مشابه آنزیم اینورتاز بود. بیشترین فعالیت این آنزیم در تیمار PMB مشاهده شد که حدود 71 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. فعالیت آنزیم اینورتاز در تیمار GSB و NSB به ترتیب 40 و 20 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. به-طور متوسط میانگین هندسی فعالیت آنزیم طی انکوباسیون در تیمار GSB نسبت به شاهد افزایش داشت. کمترین شاخص مقاومت آنزیم، مربوط به تیمار PMB و بیشترین مربوط به تیمار NSB بود. نتیجه‌گیری: .با توجه به این‌که تیمار GSB اثر افزایشی بر فعالیت آنزیمی به‌ویژه آنزیم‌های چرخه کربن و نیتروژن دارد. از این اصلاح‌کننده ‌آلی به عنوان منبع مکمل برای تامین عناصر کربن و نیتروژن جهت بهبود کیفیت خاک می‌توان استفاده نمود.