محمدرضا زکایی خسروشاهی

لاله واژگون یا اشک مریم با نام علمی Fritillaria imperialis L. گیاهی پیازی از خانواده سوسن (Liliaceae) و یکی از زیباترین گیاهان زینتی بومی ایران محسوب می شود که در حال حاضر، در معرض خطر جدی انقراض قرار دارد. در پژوهش حاضر، تأثیر پرایمینگ پلی آمین پوترسین بر جوانه زنی بذور لاله واژگون در شرایط تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلایکول مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل با سه فاکتور در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل غلظت پوترسین مورد استفاده برای پرایمینگ بذور (در سه سطح صفر، 1/0 و 2/0 میلی مولار)، فاکتور دوم شامل مدت زمان پرایمینگ (در دو سطح 8 و 16 ساعت) و فاکتور سوم شامل شدت تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول (در دو سطح صفر و 6- بار) بود. برای اجرای آزمایش، ابتدا بذرها با غلظت های مختلف پوترسین پرایمینگ شده و سپس، آزمون جوانه زنی بر روی آنها انجام گرفت. آزمون جوانه زنی با قرار دادن بذرها در ظروف پتری دیش انجام گرفت. جهت القای تنش خشکی مصنوعی از PEG-6000 استفاده شد. بذرها به مدت 25 روز در داخل ژرمیناتور تحت شرایط 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی قرار داده شدند. تعداد بذرهای جوانه زده هر گیاه به طور روزانه و نیز در انتهای دوره یادداشت گردید. در پایان آزمایش، از سه واحد آزمایشی (پتری دیش) مربوط به تیمار 2/0 میلی مولار پوترسین به مدت 16 ساعت تحت تنش خشکی 6- بار، جوانه زنی بذور لاله واژگون فقط در یک واحد آزمایشی اتفاق افتاد و بذور موجود در دو پتری دیش دیگر جوانه زنی انجام ندادند. به نظر می رسد کاربرد غلظت بالای پوترسین به مدت طولانی توأم با غلظت بالای پلی اتیلن گلایکول نوعی اثر بازدارنده بر جوانه زنی این بذور داشته است. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تأثیر غلظت پوترسین بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی و طول ریشه چه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بوده و اثر آن بر صفات شاخص طولی قدرت گیاهچه و طول ساقه چه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. همچنین، اثر مدت زمان پرایمینگ پوترسین بر متوسط زمان جوانه زنی و طول ساقه چه در سطح احتمال 1 درصد و بر شاخص طولی قدرت گیاهچه و طول ریشه چه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. از سوی دیگر، مدت زمان پرایمینگ پوترسین اثر معنی داری بر درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی نداشت. در ح