نسرین حسن زاده

میکروپلاستیک ها به طور گسترده در محیط خاک حضور دارند و پتانسیل حمل آلایندهایی چون فلزات سنگین را دارند. هدف از این مطالعه تعیین حضور میکروپلاستیک ها، فلزات سنگین همراه آن ها و همچنین تعیین غلظت گروه های مختلف عناصر (عناصر بالقوه سمی، عناصر نادر و عناصر ضروری) در خاک کاربری های مختلف شهر شیراز و ارزیابی آلودگی و خطر اکولوژیک مرتبط با آن ها است. بدین منظور تعداد 100 نمونه خاک با دو تکرار از کاربری های مختلف (شهری، کشاورزی و صنعتی) شهر شیراز جهت آنالیز میکروپلاستیک ها و عناصر در خاک به صورت مجزا جمع آوری گردید. نمونه های خاک جهت آنالیز میکروپلاستیک به روش استاندارد ذخیره شده و سریعاً به آزمایشگاه انتقال داده شد. در آزمایشگاه نخست خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (pH، هدایت الکتریکی، بافت خاک و درصد ماده آلی) تعیین گردید. سپس میکروپلاستیک ها با استفاده از روش شناورسازی جدا گردیدند. خصوصیات میکروپلاستیک ها شامل فراوانی، اندازه، رنگ و شکل با استفاده از میکروسکوپ نوری چشمی، نوع پلیمر با استفاده از دستگاه رامان و شکل سطحی و عناصر تشکیل دهنده میکروپلاستیک ها با استفاده روش SEM-EDX تعیین گردید. همچنین ضمن تعیین غلظت فلزات همراه میکروپلاستیک ها و غلظت 26 عنصر خاک، ارزیابی ریسک اکولوژیک میکروپلاستیک ها محاسبه و منابع احتمالی انتشار عناصر در خاک با استفاده از نرم افزار PMF تعیین گردید. نتایج نشان داد pH خاک شهر شیراز حالت قلیائیت متوسط دارد. نتایج آنالیز عناصر در خاک شهر شیراز نشان داد که غلظت عناصر در دامنه 094/0 ± 206/0 (نقره) تا 27/4689 ± 50/85673 (کلسیم) میلی گرم بر کیلوگرم قرار دارد. غلظت تمامی عناصر نادر کمتر از میانگین غلظت جهانی عناصر (WSA) و غلظت زمینه بود. همچنین نقاط داغ آلودگی بسیاری از عناصر مثل سرب، کادمیم و نیکل در نقاط پرترافیک شهر واقع شده است. در مجموع تعداد 9258 قطعه میکروپلاستیک با میانگین 24/119± 85/92 قطعه در کیلوگرم در 100 نمونه خاک شمارش گردید. خرده ذره (43%)، میکروپلاستیک های کوچک (100 تا 250 میکرومتر؛ 41%)، رنگ مات/شفاف (41%)، نایلون (29%) و پلی اتیلن (29%) فراوان ترین میکروپلاستیک ها از نظر شکل، اندازه، رنگ و نوع پلیمر بودند. نتایج SEM-EDX نشان داد که میکروپلاستیک ها دارای نشانه هایی از هوازدگی در سطح خود هستند و اکسیژن و کربن بخش عمده ترکیب آن ها را تشکیل