نسرین حسن زاده

زمینه وهدف: با توجه به افزایش مصرف شوینده­ ها و مشکلات آلودگی منابع آبی در اثر رهاسازی فاضلاب­ های حاوی مقادیر زیاد شوینده­ ها در چند دهه اخیر، در این مطالعه به بررسی غلظت و ارزیابی ریسک سلامت و اکولوژیک آلکیل بنزن سولفانات خطی (LAS) به عنوان مهم­ترین ترکیب شوینده­ ها در سد اکباتان همدان پرداخته شده است. مواد و روش: 31 ایستگاه نمونه­ برداری از مخزن سد اکباتان و رودخانه­ های ورودی به سد و سرریز سد اکباتان (سد آبشینه) جهت نمونه­ برداری آب انتخاب شد. پارامترهایی همچون دمای آب، pH، EC، TDS، DO و ORP در محل نمونه­ برداری اندازه­ گیری شد. جذب LAS از طریق دستگاه اسپکتروفتومتر(WTW 660) در طول موجnm 650 قرائت شد. یافته­ ها: نتایج غلظت LAS اندازه ­گیری شده را در دامنه mg/L 4/1- 01/0 نشان داد. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن بین LAS و فاکتورهای کیفی آب نشان داد بین LAS با شوری، TDS و EC رابطه مثبت و معنی­ دار در سطح 01/0 و بین LAS و DO رابطه منفی در سطح 05/0 وجود دارد. نتایج محاسبه ارزیابی ریسک اکولوژیک، در 13 ایستگاه ریسک زیاد، در 15 ایستگاه ریسک متوسط و در3 ایستگاه ریسک کم را نشان داد. همچنین محاسبه ارزیابی ریسک سلامت LAS، عدم وجود ریسک در گروه­ های مختلف سنی مختلف را نشان داد. نتایج مقایسه غلظت LAS با استاندارد تخلیه سورفاکتانت­ ها به داخل آب­ های سطحی و مصارف کشاورزی و آبیاری در ایران نشان داد غلظت LAS از نظر تخلیه به داخل آب­ های سطحی کمتر حد مجاز (mg/L 5/1) ولی از نظر استفاده برای مصارف کشاورزی و آبیاری مقدار LAS در 7 ایستگاه بیشتر از استاندارد مربوطه است. نتیجه­ گیری: نتایج این مطالعه نشان داد سد اکباتان و رودخانه­ های منتهی به سد در معرض ورود ترکیبات شوینده ناشی از ورود فاضلاب­ های خانگی قرار دارد. بنابراین لازم است اقدامات موثر و پیشگیرانه در جهت کنترل و کاهش ورود فاضلاب­ های تصفیه نشده به این سد مهم و حیاتی صورت گیرد.