روش ساخت و ساز امروزی سکونتگاههای بومی برخلاف ساخت و ساز سنتی آنها پایداری کمتری در تمامی ابعاد آن ایجاد می نماید. پایداری و توسعه پایدار نظمی کلی هستند که به تعدادی منطقه محدود نمی شوند و کیفیت زندگی بشر را تا زندگی می کند اصلاح می نمایند.از طرف دیگر تحولات بوجود آمده در طول زمان، فرآیند ساخت و ساز را تغییر داده است که در این میان روش طراحی سکونتگاهها بیشترین دگرگونی را به خود دیده است. شیوه ساخت و ساز سنتی، امکاناتی را ایجاد می کرد تا سکونتگاه ها پایداری خود را در طی گذشت سالیان، حفظ نمایند. الگوهای بدست آمده از این شیوه های کهن، ماندگاری خود را از فرآیند آزمون و خطا و طی سالیان متمادی به دست آورده اند. غیر عملی شدن برخی ازین الگوها و لزوم تحقق پایداری در شرایط امروزی رویکردهای متفاوتی ایجاد کرده است. یکی از این رویکردها بر اساس الگوهای معماری بومی ذر زمینه طراحی، طراحی اجتماعی می باشد که در آن ا عناصری تکرار شونده و موثر، زبانی ایجاد می شود تا فرم سکونتگاهها شکل گیرد. از ویژگی های این روش تطابق کامل بین نیازهای ساکنین و بنا و ایجاد حس تعلق در آنهاست. در این مقاله ابتدا ویژگی های روش «طراحی اجتماعی» در سکونتهای بومی بررسی و تبیین گردیده و سپس به روش مشاهده میدانی به صورت مشاهده، رولوه و پرسش از اهالی در روستای عنصرود در استان آذربایجان شرقی به عنوان روستای نمونه مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که روش طراحی در این روستا، ویژگی های تبیین شده را داراست و خانه هایی که بدین روش طراحی شده اند، در مقایسه با ساخت و سازهای جدید،علی رغم کاستیهایی، از پایداری بالاتری برخوردار و قابلیت بیشتری برای توسعه پایدار روستایی دارند.
