معماری چون هر پدیده و موضوعی نیازمند توسعه و پیشرفت است. البته توسعۀ هر پدیده باید با ماهیت آن سازگار باشد. برای تدوین راهکارهای توسعۀ معماری ایران می باید پیش از هرچیز ماهیت و مختصات آن شناخته شود، تا عوامل، موانع و فرصت های موجود در جریان توسعه عیان گردد. برای شناخت معماری امروز ایران می توان به گذشتۀ آن رجوع کرد. در این صورت میراث ارزشمند سده ها معماری کردن ایرانیان در سرزمین ایران با ویژگی های خاص اقلیمی و فرهنگی و دینی رخ می نماید. گذشتۀ معماری ایران حاوی تجربیات گرانقدری است که از آزمون نسل های بسیار گذشته است. لذا می توان از این تجربیات به مثابه الگو و سرمشق پیشرفت استفاده کرد و درس هایی بسیار از آنها آموخت. در نوشتار حاضر درس های معماری گذشته در دو مبحث کلی آموزه های معنوی، و آموزه های مادی بحث شده است؛ که موضوعاتی چون تکریم انسان و توجه به آسایش روحی و معنوی او تا طراحی همساز با محیط را دربرمی گیرد. توجه به این آموزه ها و موضوعات در معماری امروز موجب بهبود اوضاع عمومی معماری شده و مسیر توسعۀ همه جانبۀ معماری را هموار خواهد ساخت.
