ثمر مرتضوی

زمینه و هدف: ضرورت سنجش عناصر در آب­زیان به دو مبحث مدیریت زیست­بوم­ها و سلامت غذایی انسان­ها­ باز می­گردد. در پژوهش حاضر غلظت عناصر Cu, Pb, Zn و Cd در رسوبات و بافت عضله چهار گونه ماهی بومی رودخانه­ دز مورد بررسی قرار گرفت تا آلودگی فلزات و ارتباط آن با عامل وضعیت (CF) و عامل تغلیظ زیستی BCF)) مطالعه گردد. روش بررسی: پس از زیست­سنجی نمونه­های ماهی، هضم نمونه­ها با ترکیب یک به چهار اسیدنیتریک به اسیدپرکلریک انجام و غلظت عناصر با دستگاه جذب­اتمی اندازه­گیری گردید. یافته­ها: میانگین غلظت فلزات در رسوبات و بافت عضله به­ترتیب روند کاهشی کادمیوم<سرب<مس<روی و سرب<کادمیوم<مس<روی را نشان می­دهد. تحلیل آماری نتایج بیان­گر بیش­ترین هم­بستگی بین تجمع فلزات و CF در گونه­ تویینی و بیش­ترین بارگیری آلودگی آن با محاسبه شاخص MPI می­باشد. BCF حاصل نیز نشان دهنده روند کاهشی جذب فلزات کادمیوم، روی، مس و سرب از محیط است. از سویی مقادیر CF، از حدود مناسب معرفی شده برای ماهیان آب­های آزاد کم­تر به دست آمد. هم­چنین مقایسه غلظت فلز روی در رسوبات از استاندارد جهانی CaISQG و سطح قابل تحمل IAEA-407 بالاتر و در بافت عضله، غلظت روی و کادمیوم به ترتیب از استانداردهای UK(MAFF) و NHMRC بالاتر می­باشد که نشان دهنده سطوح خطرناک آن­ها برای سلامتی انسان است. بحث و نتیجه­گیری: به نظر می­رسد شرایط منطقه­ مورد مطالعه از رودخانه­ دز در مقایسه با آب­های آزاد برای ماهیان نامساعد بوده و بالا بودن غلظت کادمیوم در نمونه­های مورد مطالعه را می­توان ناشی از پساب­ زمین­های کشاورزی مشرف به رودخانه دانست.