زهرا موحدی

انتخاب ارقام برتر با سازگاری وسیع در محیط های زراعی متفاوت قبل از توصیه برای معرفی رقم از اهمیت زیادی برخودار است. مطالعه پایداری 17 اکوتیپ یونجه، در سال های زراعی 1384-1383 و 1385-1384 در 10 ایستگاه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت. هر آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شده و از صفات علوفه تر و علوفه خشک یادداشت برداری گردید. تجزیه واریانس ساده برای هر محیط (ترکیب سال × مکان) و نیز تجزیه واریانس مرکب انجام شد. نتایج تجزیه واریانس ساده نشان دهنده وجود اختلافات معنی دار بین اکوتیپ های مورد بررسی بود. نتایج به دست آمده از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که اثرات متقابل سال × مکان و اکوتیپ × سال × مکان هم براساس عملکرد علوفه خشک و هم بر اساس عملکرد علوفه تر در سطح احتمال 1% معنی دار بودند ولی اثر سال، اکوتیپ و اثر متقابل اکوتیپ × سال اختلافات معنی دار نشان نداد. به منظور معرفی اکوتیپ پایدار، از روش های ناپارامتری مجموع رتبه کنگ ، انحراف معیار رتبه، شاخص فاکس و همکاران، معیارهای ناپارامتری تنارازو و معیارهای ناپارامتری هان هم برای صفات علوفه تر و علوفه خشک استفاده شد. در مجموع با توجه به عملکرد علوفه خشک و بر اساس میانگین و انحراف معیار رتبه و شاخص فوکس و روزیل اکوتیپ شماره 1 و همچنین بر اساس معیار ناپارامتری هان و تنارازو اکوتیپ شماره 8 و 6 پایدارتر از سایر اکوتیپ ها بودند. بررسی صفت عملکرد علوفه تر و با در نظر گرفتن نتایج تمام روش های ناپارامتری اکوتیپ های 10 و 11، اکوتیپ های پایدار بودند. در مجموع با توجه به نتایج نسبتا متفاوت آماره های ناپارامتری و با توجه به مقوله عملکرد و بر اساس عملکرد علوفه خشک، اکوتیپ شماره 8 را بعنوان یک اکوتیپ پایدار معرفی گردید