گیاه کاسنی و کشتوک از گیاهان دارویی بوده که مهم ترین استفاده از آنها از طریق برگ و ریشه صورت می گیرد. در این پژوهش اثر اسید هیومیک بر خصوصیات موفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی کاسنی و کشتوک در سیستم هواکشت بررسی شده است. سیستم هواکشت روش بسیار مناسبی برای بررسی تاثیر عناصر غذایی و نیز بهبود رشد و نمو در گیاهان مختلف در شرایط کنترل شده محسوب می شود. تیمارهای آزمایشی شامل محلول پاشی با آب (شاهد) و غلظت های 200، 400 و 600 میلی گرم در لیتر بود. محلول پاشی در سه مرحله شامل 20، 40 و 60 روز پس از کشت بذرها در سیستم هواکشت انجام شد و پس از چهار ماه صفات مورد نظر بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس در هر دو گیاه نشان داد که بین تیمارهای مختلف برای بیشتر صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد تفاوت بسیار معنی دار وجود داشت. با توجه به نتایج مقایسه میانگین در گیاه کاسنی بیشترین ارتفاع کل، طول ریشه، تعداد برگ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و قند محلول در غلظت 400 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک بدست آمد و کمترین ارتفاع کل، طول ریشه، تعداد برگ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و قند محلول در شاهد بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین در گیاه کشتوک نشان داد که ارتفاع کل، طول ریشه، تعداد برگ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و قند محلول در غلظت 400 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک بدست آمد و کمترین ارتفاع کل، طول ریشه، تعداد برگ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و قند محلول در شاهد بود.
