نقش مواد آلی در فراهمی فسفر، جهت مدیریت مصرف کودهای شیمیایی فسفاته در خاک مهم می-باشد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مصرف ساده و تلفیقی دو نوع ترکیب آلی (ورمی کمپوست گاوی و تفاله انگور) با مقادیر 5 و 10 تن در هکتار و کود شیمیایی سوپرفسفات تریپل (TSP) در قالب طرح کاملا تصادفی، بر پویایی فسفر، جزء بندی و خصوصیات مورفولوژیکی گیاه گندم در شرایط عدم حضور (انکوباسیون) و حضور گیاه (کشت گلخانه ای) به مدت 90 روز در یک خاک آهکی با بافت لوم شنی(Sandy loam) انجام شد. در خاک های انکوباسیون شده در پایان دوره انکوباسیون، تفاوت اسیدیته (pH) و قابلیت هدایت الکتریکی (EC) خاک های تیمار شده با شاهد کم بود و EC در تمام خاک ها کمتر از یک دسی زیمنس بر متر به دست آمد. غلظت فسفر فراهم در پایان دوره انکوباسیون در خاک های تیمار شده، بجز تیمارهای ساده تفاله انگور 10 تن در هکتار و سوپر فسفات تریپل، بیشتر از خاک شاهد و در کشت گلخانه ای پس از 90 روز، در همه تیمارها کمتر از خاک شاهد به دست آمد. در پایان دوره انکوباسیون در خاک های تیمار شده، جزء های کربناته و باقی مانده نسبت به خاک شاهد به ترتیب افزایش و کاهش یافتند. در کشت گلخانه ای پس از 90 روز، بجز تیمارهای ساده ورمی کمپوست و تفاله انگور 10 تن در هکتار، در سایر تیمارها جزء-های کربناته و باقی مانده نسبت به خاک شاهد به ترتیب کاهش و افزایش یافتند. در تیمارهای ساده ورمی کمپوست دامی 5 و 10 تن در هکتار و تیمار تلفیقی ورمی کمپوست دامی 5 تن در هکتار به همراه سوپرفسفات تریپل، بیشترین مقدار جذب فسفر توسط اندام های هوایی، ریشه مشاهده شد. اگرچه استفاده از تفاله انگور به صورت ساده و تلفیقی موجب بهبود خصوصیات مورفولوژیکی گیاه نسبت به شاهد شد، اما مقدار فسفر جذب شده توسط اندام های هوایی و ریشه در تیمارهای تلفیقی تفاله انگور، کمتر از خاک شاهد بدست آمد. نتایج بدست آمده اثر مطلوب استفاده تلفیقی، از کود آلی ورمی کمپوست گاوی 5 تن در هکتار با کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل را بر روی خصوصیات مورفولوژیکی و جذب فسفر توسط گندم را در یک خاک آهکی با بافت لوم شنی نشان داد.
