شناخت و دسته بندی صحیح گونه های مختلف معماری بومی می تواند در درک بهتر فضا، حفاظت از آن و نیز دستیابی به نکات مهم و تاثیرگذار در طراحی های جدید مفید واقع شود. این مقاله که از طریق روش های علمی مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و در پاره ای موارد میدانی گرد آمده است، تلاش می کند از طریق بررسی های توصیفی-تحلیلی به گونه بندی، شناخت و تحلیل معماری ناحیه غربی ایران در محدوده زاگرس بپردازد و با نمونه های مشابه در دنیا جهت درک بهتر عوامل تاثیرگذار در شکل دهی به معماری بومی منطقه مورد مطالعه، مقایسه کند. نتیجه آن که معماری این ناحیه به چهار گونه: معماری پلکانی، معماری دستکند، معماری دستکند افقی و معماری دشت تقسیم می شود که مهم-ترین عوامل موثر در شکل دهی به این گونه ها را می توان به این شرح خلاصه نمود: شکل زمین و بافت آن، اقتصاد مبتنی بر معیشت و شرایط شغلی، عوامل اقلیمی، وضعیت اجتماعی و فرهنگ ساکنین.
