عباس زمانی

اسکلت بدن موجودات زنده چارچوبی را برای پشتیبانی از بدن فراهم می کند و غضروف به عنوان یکی از اجزای اسکلت، نقش مهمی را در اتصال استخوان ها و حمایت از بافت های دیگر ایفا می کند. بافت غضروف فاقد عروق خونی و عصب است از این رو ظرفیت خودترمیمی محدودی دارد. بنابراین آسیب های غضروفی ناشی از تصادف، تومور و افزایش سن بسیار نگران کننده است و از این میان آسیب غضروف مفصلی یکی از موارد شایع است. تاکنون روش های مختلفی برای درمان آسیب های غضروفی مورد استفاده قرار گرفته است که در سال های اخیر، ساخت داربست های سه بعدی به ویژه داربست های مبتنی بر مواد زیستی بسیار مورد توجه بوده و نتایج مطلوبی نیز درپی داشته است. منابع زیستی مورد استفاده در این زمینه عمدتا حیوانات خونگرم بوده که این منابع اگرچه پتانسیل مناسبی برای تامین مواد زیستی محسوب می شوند اما استفاده از آن ها با محدودیت هایی نظیر بیماری های مشترک با انسان و همچنین کمبود میزان بافت غضروفی و هزینه بالای استخراج آن در این حیوانات مواجه است که این محدودیت ها، استفاده از مواد زیست فعال مشتق شده از محصولات دریایی را به عنوان یک ضرورت مطرح می سازد. منبع عظیم تامین ترکیبات زیست فعال که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است، ضایعات آبزیان می باشد. یکی از این منابع، ضایعات ماهیان خاویاری به عنوان یکی از مهم ترین گونه های بومی آب های لب شور ایران هستند. اسکلت این ماهیان از غضروف تشکیل شده است. حدود 30 درصد وزن بدن ماهیان خاویاری را ضایعات (پوست، غضروف، امعاء و احشا) تشکیل می دهد و عمدتا به منظور استخراج مواد فعال زیستی استفاده می شود. درصد قابل توجهی از این ضایعات را غضروف تشکیل می دهد که می تواند در جهت تولید محصولات با ارزش افزوده بالا مورد استفاده قرار گیرد. هدف از این مطالعه، ساخت و ارزیابی داربست بیولوژیک مبتنی بر هیدروژل حاصل از ECM غضروف فیل ماهی دریای خزر است. در این راستا در ابتدا بافت غضروف ماهی از مراکز پرورش ماهیان خاویاری تهیه شده و پس از آماده سازی، به منظور تولید ECM، به روش شیمیایی سلول زدایی می شود. بافت غضروف اولیه و ECM سلول زدایی شده از نظر ویژگی های ظاهری و ساختاری با استفاده از آزمون هایی نظیر رنگ آمیزی عمومی و اختصاصی (H&E، MT و Alcian blue)، SEM، سنجش میزان کلاژن، GAG و DNA مورد ارزیابی قرار می گیرد. ECM بدست آمده، باا