رودخانه ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای همه موجودات زنده تلقی می شوند. که در مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، شرب و صنعت مطرح می باشند. در این میان رسوبات ظرفیت بالایی در جذب آلاینده ها داشته و در ارزیابی میزان آلودگی ناشی از فلزات سنگین کاربرد فراوانی دارا می باشند. رودخانه بالخلو واقع در بخش مرکزی استان اردبیل به عنوان یکی از بوم سازگان های مهم آبی و با اهمیت در منطقه است. که همواره در معرض ورود آلاینده های گوناگون از جمله فلزات سنگین قرار دارد. در پژوهش حاضر میزان آلودگی فلزات سنگین در رسوبات رودخانه بالخلو با توجه به متغیرهای تاثیر گذار در میزان آلودگی منطقه ارزیابی شده است. در این راستا در تابستان 1396 پس از بازدید منطقه، 12 ایستگاه به طور تصادفی انتخاب و نمونه برداری در ایستگاه با 3 تکرار انجام گرفت. پس از آماده سازی و هضم اسیدی رسوبات با کمک اسید نیتریک و اسید پرکلریک، غلظت فلزات سنگین توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. همچنین با استفاده از شاخص های کیفی رسوب نظیر (ضریب آلودگی و شاخص زمین انباشتگی) توزیع فلزات سنگین در رسوبات منطقه ارزیابی شد. در ادامه جهت ارزیابی متغیرهای تاثیر گذار در میزان آلودگی منطقه از مدل رگرسیون خطی استفاده شد. میزان غلظت عناصر سرب، کروم، روی و مس در رسوبات به ترتیب (04/22، 41/5، 08/6،29/13) میکروگرم بر گرم در وزن خشک بدست آمد که حاکی از غلظت بیشتر فلزات سنگین به خصوص در مناطقی که تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار دارد بود. را نشان می دهد. همچنین، با محاسبه شاخص ژئوشیمیایی مولر و ضریب آلودگی رسوبات رودخانه بالخلو از نظر آلودگی به عناصر سنگین مورد بررسی، با درجه آلودگی صفر و در محدوده غیر آلوده طبقه بندی شد. براساس نتایج مدل سازی با رگرسیون چندگانه خطی، متغییرهای مستقل فاصله از روستا، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از صنایع آلاینده و کارخانه ها، فاصله از جاده وکاربری اراضی رابطه معنی داری با پراکنش غلظت عناصر سرب ،کروم و روی داشته اند. در مورد فلز مس، متغییرهای فاصله از روستا، فاصله از جاده و فاصله از صنایع آلاینده و کارخانه ها تاثیر معنی دار داشت. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد،روش های آماری مورد استفاده در این تحقیق می تواند به عنوان روشی مناسب و کم هزینه در تحلیل آلودگی محیط های آبی مورد استفاده قرار گیرد.
