محبوبه ضرابی

مطالعات آزمایشگاهی جهت مقایسه جذب و واجذب فسفر در پنج نمونه خاک سطحی قلیایی و پنج نمونه خاک سطحی اسیدی (عمق 0-30 سانتی متر)، تیمار شده با بیوچار باگاس نیشکر و بیوچار پوسته چوبی گردو، به مدت سه ماه انجام شد. مطالعات هم دمای جذب و واجذب فسفر، در خاک های شاهد و تیمار شده با سری غلظت های فسفر از صفر تا 150 میلی گرم در لیتر، در حضور کلرید کلسیم 01/0 مولار انجام شد. مطالعات هم دمای واجذب نیز توسط محلول کلرید کلسیم 01/0 مولار انجام شد. بعد از سه ماه انکوباسیون، غلظت فسفر فراهم موجود در خاک های تیمار شده با بیوچار باگاس نیشکر بیشتر از بیوچار پوسته چوبی گردو به دست آمد. در پایان دوره انکوباسیون، اثر بیوچارها بر افزایش pH درخاک های اسیدی تیمار شده نسبت به خاک های قلیایی تیمار شده بیشتر بود و قابلیت هدایت الکتریکی در هر دو خاک افزایش یافت. نتایج هم دمای جذب و واجذب فسفر توسط معادلات فروندلیچ، خطی، ون های و تمکین قابل توصیف بودند. میانگین ظرفیت بافری فسفر (PBC) در خاک های اسیدی شاهد و تیمار شده با بیوچار پوسته چوبی گردو و بیوچار باگاس نیشکر به ترتیب، 1/121، 1/120 و 1/120 لیتر بر کیلوگرم به دست آمد. اثر بیوچار پوسته چوبی گردو (5/45 لیتر بر کیلوگرم) و بیوچار باگاس نیشکر (5/45 لیتر بر کیلوگرم) بر ظرفیت بافری در خاک های قلیایی تیمار شده بیشتر از خاک های اسیدی به دست آمد. بر اساس ضرایب معادله فروندلیچ، اگرچه افزودن بیوچارها موجب کاهش ضریب kf در خاک های مورد مطالعه شد، اما مقدار ضریبkf خاک های اسیدی شاهد و تیمار شده بیشتر از خاک های قلیایی به دست آمد. میانگین شاخص پسماند (PHI) محاسبه شده به کمک معادله فروندلیچ، در خاک های اسیدی بیشتر از خاک های قلیایی بود. نتایج مطالعه نشان دهنده مقدار بیشتر آهن اگزالات (آمورف) در خاک های اسیدی است. در خاک هایی با درصد رس، آهن و آلومینیوم آمورف و آهک بیشتر، یشترین PBC و PHI مشاهده شد و افزودن بیوچار موجب کاهش PBC در خاک ها شد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان اظهار داشت، اگرچه افزودن بیوچار به خاک های اسیدی و قلیایی باعث افزایش فسفر قابل دسترس می شود، اما تاثیرات نامطلوب این مواد بر میزان تلفات فسفر در رواناب و زیست بوم های آبی باید مورد توجه قرار گیرد.