سهیلا سادات هاشمی

روی یکی از عناصر کم مصرف است که برای رشد بهینه انسان، حیوانات و گیاهان در غلظت های کم ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی جذب روی به وسیله اجزاء خاک در شرایط غرقاب و غیرغرقاب و در ارتباط با کانی شناسی است. برای این منظور، 8 نمونه خاک سطحی (0-30 سانتی متر) جمع آوری شد و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن ها اندازه گیری شد. سه جزء شن، سیلت و رس در خاک های مورد مطالعه تفکیک شدند و مقدار کانی ها در جزء شن، سیلت و رس تعیین شد. مطالعات جذب روی به وسیله اضافه کردن 8 میزان روی از 100 تا 3000 میکرومول در محلول زمینه ای M01/0 Na(NO)_3 و KNO_3 در جزء های شن، سیلت و رس انجام شد. داده های به دست آمده برای جذب روی در نمونه های متفاوت به معادلات فروندلیچ، لانگ مویر و تمکین برازش داده شدند. نتایج مطالعه نشان داد که مقدار جذب روی با افزایش در غلظت روی در محلول افزایش یافته است. جذب روی در جزء رس و سیلت نسبت به جزء شن خیلی بیشتر بوده است. نتایج نشان داد که معادله فروندلیچ (95/0= (R2 برازش بیشتری نسبت به دیگر معادلات در شرایط غرقاب و غیرغرقاب داشته است. نتایج نشان داد که جذب روی با افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، CaCO_3، مقدار اسمکتیت و پالی-گورسکیت افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد که کاتیون سدیم (Na^+) جذب روی را بیشتر از پتاسیم (K^+) در محلول افزایش داده است. نتایج کانی شناسی نشان داد که جذب روی در جزء رس در خاک هایی با درصد بالای اسمکتیت، ورمی کولیت، ایلیت و پالی گورسکیت بیشتر مشاهده شد. در جزء سیلت کانی های مختلط از قبیل ایلیت-ورمی-کولیت، ایلیت-اسمکتیت و مقدار کمی از کلسیت فاکتورهای اصلی در جذب روی هستند. وجود کوارتز و فلدسپار در جزء شن جذب روی را کاهش دادند. اما وجود کلسیت و دولومیت در این جزء جذب روی را افزایش داد. به طور کلی، نتیجه گیری می-شود که نوع و مقدار کانی ها در اجزاء خاک یکی از فاکتورهای موثر در جذب عنصر روی می باشند.