بهنوش فرخزاده

سابقه و هدف :اهمیت دستیابی به اطلاعات و آمار واقعی از اثر بخشی پروژه های آبخیزداری و مرتعداری درنهایت ارزیابی فنی و اقتصادی آنها از طریق حوزه های معرف و زوجی امکانپذیر می باشد. از آنجایی که عملیات مدیریتی و خصوصیات توپوگرافی تاثیر زیادی بر روی نگهداشت کربن در اکوسیستم­ها دارد. هدف تحقیق حاضر تعیین میزان کربن آلی خاک با توجه به تغییرات برخی عوامل توپوگرافی شامل ارتفاع، جهت و درصدهای مختلف شیب در منطقه مورد مطالعه و اندازه گیری و پهنه بندی میزان کربن قبل از انجام اقدامات آبخیزداری شامل عملیات بیولوژیکی و مکانیکی در بخشی از مراتع حوضه زوجی گنبد همدان می­باشد. مواد و روش ها: به همین منظور 27 واحد کاری در بخشی از مراتع زیر حوضه نمونه به مساحت 25 هکتار به عنوان منطقه نمونه برداری انتخاب شد. نمونه های مرکب مشتمل از 5 نمونه خاک از مرکز و چهار گوشه پلات هایی به ابعاد10*10 مترمربع و از عمق 0-10 سانتی متر جمع آوری و پارامترهای میزان ماده آلی و کربن آلی، بافت، وزن مخصوص ظاهری، هدایت الکتریکی و اسیدیته خاک در آزمایشگاه اندازه گیری شدند. به منظور انجام تجزیه و تحلیل­های آماری از نرم افزار SAS v9.1 استفاده شد. پس از انجام آزمون­های نرمالیتی، همگنی واریانس بروش آنالیز واریانسANOVA بدست آمد. سپس جهت بررسی میزان همبستگی و تعیین ارتباط بین متغیر­های مستقل و وابسته (کربن آلی) از ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون خطی استفاده شد. به منظور ارزیابی تغییرات مکانی کربن آلی خاک و تهیه نقشه پهنه­بندی. پس از تست نرمال بودن داده­ها ، انواع روش­های درون­یابی بکار رفته و سپس پارامترهای مؤثر در آنها بهینه شدند. در نهایت، با استفاده از معیارهای آماری میانگین مطلـق خطـا و ریشه دوم میانگین مربعات خطا مقدار انحراف داده­های واقعی با داده­های برآوردی سنجیده و بهترین روش میانیابی کربن آلی خاک مشخص گردید. نتایج: نتایج تحقیق نشان داد پارامترهای فیزیوگرافی شامل شیب جهت و ارتفاع اثر معنی داری بر میزان کربن آلی خاک سطحی ندارند (05/≤0p). هر چند میزان کربن و ماده آلی خاک منطقه تحت تاثیر پارامتر جهت شیب قرار گرفت (05/0≥p). به طوری که جهت شیب شمالی به ترتیب دارای بیشترین میزان کربن و ماده آلی (46/8 و 87/55 تن/هکتار) و جهت شیب جنوبی به ترتیب دارای کمترین میزان کربن و ماده آلی (9/0و 77/22 تن/هکتار) می­باشد. مراتع