بهنوش فرخزاده

سرعت رهاسازی فسفر در خاک، در تغذیه ی گیاه و مشکلات زیست محیطی از اهمیت زیادی برخور دار است.. هدف از این مطالعه بررسی سرعت رها سازی فسفر در ده نمونه از خاک های سطحی و زیر سطحی باغ های انگور شهرستان ملایر و پنج خاک سطحی تیمار شده شده با ترکیبات آلی شامل (کود دامی، کود مرغی، کود ورمی کمپوست دامی و تفاله انگور)، مقایسه ی معادلات سینتیکی و انتخاب بهترین معادله ی توصیف کننده ی رها سازی فسفر بود. مطالعات سینتیک رها سازی فسفر با استفاده از سه عصاره گیر (کلرید کلسیم، اسید مالیک و اسید اگزالیک 01/0 مولار) در زمان های 25/0 تا 72 ساعت انجام شد. میانگین فسفر تجمعی رها شده در خاک های سطحی توسط سه عصاره گیر به ترتیب زیر بود: اسید اگزالیک (7/370 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم خاک)< اسید مالیک (2/249 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم خاک) <کلرید کلسیم (4/55 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم خاک). در خاک های زیر سطحی نیز روند رها سازی تجمعی فسفر بدین صورت مشاهده شد: اسید اگزالیک (0/293 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم خاک)< اسید مالیک (2/211 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم خاک) <کلرید کلسیم (2/49 میلی گرم فسفر بر کیلو گرم خاک). رها سازی تجمعی فسفر در تمامی خاک ها در ابتدا سریع و سپس به آهستگی ادامه داشت معادلات مرتبه اول، الوویچ ساده، تابع نمایی و پخشیدگی پارابولیک به خوبی توانستند رها سازی تجمعی فسفر را توصیف کنند. میانگین ثابت سرعت رها سازی در معادله الوویچ که بهترین معادله در بین معادلات توجیه کننده رها سازی می باشد در عصاره گیری با کلرید کلسیم، اسید مالیک و اسید اگزالیک در خاک های سطحی به ترتیب 1/10، 1/40، 8/58 میلی گرم بر کیلو گرم در ساعت و در خاک های زیر سطحی به ترتیب 9/7، 0/35، 4/48 میلی گرم بر کیلوگرم در ساعت بدست آمد. افزودن ترکیبات آلی به پنج خاک سطحی باعث افزایش فسفر تجمعی رها شده توسط کلرید کلسیم 01/0 مولار شد. بیشترین افزایش در فسفر تجمعی رها شده در خاک های تیمار شده با ورمی کمپوست دامی (9/1 در صد نسبت به شاهد) و کمترین در خاک های تیمار شده با تفاله انگور (3/1 درصد نسبت به شاهد) مشاهده شد. معادله الوویچ به خوبی توانست سرعت آزاد شدن فسفر را از خاک های تیمار شده توصیف کند. میانگین ثابت سرعت رها سازی در معادله الوویچ در خاک های تیمار شده عصاره گیری شده با کلرید کلسیم 1/13 میلی گرم بر کیلوگرم در ساعت بدست آم