اهیت در لغت مصدر «جعلی» از ما هو؟ است که می شود ماهویّت و ظاهراً برای رفع تثقیل در زبان به ماهیّت تبدیل شده است. در اصطلاح «ماهیت» دو اطلاق دارد: 1- ماهیت به معنای اعمّ (ما به الشی هو هو): به معنای حقیقت شیء است و شامل وجود و عدم و همچنین ماهیت به معنای اخصّ نیز می شود. بنابراین اگر مصداق شیء، «وجود» باشد، حقیقت آن شیء (ماهیت به معنای اعمّ آن شیء) وجود خواهد بود و اگر مصداق شیء «عدم» باشد، حقیقت آن شیء و ماهیت به معنای اعمش، عدم خواهد بود و اگر مصداق آن شیء، ماهیّت به معنای اخصّ باشد حقیقت و ماهیّت به معنای اعمّ آن شیء نیز همان ماهیّت خاص خواهد بود. 2- ماهیت به معنای اخصّ (ما یقال فی جواب ما هو؟) همان حدّ تام شیء است. زمانی که دربارۀ یک چیز پرسیده می شود: آن شیء چیست؟ آنچه در جواب این سؤال گفته می شود (یعنی جنس و فصل آن شیء) ماهیت به معنای خاصّ آن شیء است. اما این که گفته می شود واجب الوجود ماهیت ندارد مراد ماهیّت به معنای اخصّ است. زیرا ماهیت به معنای اعم (یعنی حقیقت) را خداوند نیز مانند سایرین داراست. بلکه چنان که گفته شد همۀ اشیاء و حتی معدومات هم ماهیت به معنای عام را دارا هستند.
