زمان و مکان یکی از ابعاد موجودات عالم طبیعت است. در این که در قیامت زمان و مکان وجود ندارد هیچ اختلافی بین مفسران و دانشمندان مسلمان نیست همان طورکه در خصوص وجود این دو در عالم طبیعت نیز اختلافی نیست. از آنجا که این دو(زمان و مکان) در آیات قرآن و روایات اهل بیت به نوعی به انسان در عالم برزخ هم نسبت داده شده، در این نوشتار با روش (تطبیقی - تحلیلی - انتقادی)، به بررسی آیات و روایاتی که زمان و مکان را به برزخ نسبت داده اند، پرداخته و این حقیقت را اثبات کرده ایم که نفس مجرد انسان در عالم برزخ فاقد زمان و مکان بوده و آنچه در آیات و روایات برای آن عالم از معانی زمان و مکان استفاده شده، می توان به یکی از معانی؛ زمان و مکان مثالی، ارتباط با زمان و مکان عالم شهادت، احاطه و اشراف بر زمان و مکان عالم طبیعی و مانند آن حمل نمود که بین ادله ی عقلی و نقلی به نوعی جمع شده و تعارض بدوی آنها برطرف شود و این رفع تعارض ادله ی عقلی و نقلی یکی از ضروریات هر مکتبی محسوب می شود.
